Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
HalinaGrzmil-Tylutki
Gatunkireprezentujątypmocnozrutynizowany(typ1wtypologiiMaingue-
neau8),szablonowy,awięctaki,któregoformajęzykowajestprzezroczystadla
normyspołecznej,identycznazkontraktemdyskursywnymicelemgatunko-
wym.Wtakiejformiewsposóbnatychmiastowyijednoznacznyrozpoznajemy
wszystkiecechyjęzykowospołecznedyskursuigatunku.Podmiotjedyniegra-
matyczny,tożsamyzinstytucjonalnym,zdoktryną,niejestautoremwypowie-
dziwsensietwórczym;jestodtwórczy.
Poszczególnegatunkirealizująwięctesamecechydyskursywnegokontrak-
tumiędzypodmiotowegoi,oczywiście,tematykędziedzinową,aróżniąsięce-
lowością,czyliukierunkowaniemdziałań.
Otokilkaprzykładówizomorfizmujęzykowo-społecznegotypowegodla
dyskursuprawnego:
Formalizmzarównokomunikatu,jakikanałuprzekazuwyrażanastę-
pującesformalizowanespołecznecechydyskursu:dystans,powagę,autorytet,
majestat,prawdę,moc,konwencjęrytualną,bezwzględnyszacunekdlaprawa
ijegoreprezentantów,podporządkowaniesięodbiorcy,jegoabsolutneposłu-
szeństwo.Wykładnikiemkontraktuiwymienionychpowyżejnormspołecznych
są,próczformalizmu,takżeinnecechyjęzykowe,m.in.jednoznaczność,staran-
ność,oficjalność,techniczność,precyzja,niekiedyarchaiczność(taostatniace-
chawskazujeteżnaniezmiennycharakterwładzyprawa);prostota,jasność,
konkretność1zgodniezzasadamitypowegodlamowysądowejstyluniskie-
go.Wśródkonstrukcjiprzeważastronabierna,takżezwrotnaocharakterze
biernym,konstrukcjeiformybezosobowe,3.osobaliczbypojedynczej,rodzaj-
nikiuniwersalne1teipodobnezabiegimająnaceludepersonalizacjęnadaw-
cy,wartośćgenerycznąpodmiotusprawczego,jegoutożsamieniezinstancją
ustawodawczą,zdoktryną,zprzepisami,sąwyrazemobiektywizacjiprawa
jakonormy9.
Jednocześnieaktydyrektywnebezpośrednielubpośredniesąwy-
razemwładzyprawa,zmuszająodbiorcęwsposóbjednoznacznydookreślone-
godziałania.Uogólnienia,strukturygeneralizujące,konstrukcjeanali-
tycznewskazująnapowszechnycharakterprawa,jednakowoobowiązujący
wszystkichobywateli,którychdaneosobowewpisywanesąwszablonnazasa-
dziewyborudanegoelementuzparadygmatuwszystkichmożliwychpodmio-
tów.Tenponadczasowycharakterdoktrynalnyzawartyjestteżwłacińskich
sentencjachiarchaizmach(np.wjęzykufrancuskim:opuszczenieformyIL
wstrukturachbezosobowychlubQUEwżyczeniowymsubiunctivus).
8Natemattypologiigatunkówzob.MAINGUENEAU,2004;GRZMIL-TYLUTKI,2007;2009.
9Badaczejęzykaprawnegozwracająuwagęnanieskierowanycharakterwypowiedzi,które-
gowyrazemjestbrakzaimków,atakżeformkoniugacyjnych2.osoby.Wniektórychgatunkach
stosowanie1.osobyliczbypojedynczej,np.wtestamencie,akcienotarialnym,przysiędze,wyra-
żazaangażowanieiodpowiedzialnośćpodmiotuzeskutkiemprawnym.Prawojednakjestrepre-
zentowaneprzezformybezosobowe.
