Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
2
BUDOWAGEOLOGICZNA
płytkiegomorza,wktórympowstawałyskaływęglanowe.Wyróżniasiędwie
serietychskał—dolomitycznąiwapienną(Kotas,1982).Seriadolomi-
tycznamamiąższośćrzędu250—290mijestzbudowanagłówniezciemno-
szarychlubczarnychdolomitów.Wśróddolomitówwystępująwkładkimargli
imułowcówzanhydrytem,alesąnieliczneicienkie.Serięwapiennątworzą
natomiastwapienieorganodetrytyczneiorganogeniczne,wktórychczęstopo-
jawiająsięszczątkikoralowców,ramienionogów,stromatoporoidów,liliowców
(Crinoidea),atakżemikrofaunyotwornicowejikonodontowej(Conodonta).
Seriawapiennapowstawałatakżewkolejnymokresie,karboniedolnym.
Jesttotzw.facjawapieniawęglowego3.Wjejprofiluobecnesąwkładkimu-
łowców,tufitówilidytów.Facjawapieniawęglowegotworzyłasięnaobszarach
stabilnychpodwzględemtektonicznym,którezostałyskonsolidowaneprzed
waryscyjskimdiastrofizmem(Orłowski,Szulczewski,1990).Rozprzestrze-
niasięnawschodnimobrzeżuzapadliskagórnośląskiego,napowierzchni
występującjedyniewokolicachKrzeszowic;stwierdzonojątakżewierceniami
wpołudniowejczęściGZW(Konstantynowicz,1994).
Równowiekowązwapieniemwęglowymjestfacjakulmu,którarozprze-
strzeniasięgłówniewzachodniejczęścizapadliskagórnośląskiego,alewystę-
pujetakżewjegocentralnejczęściinapółnocy,wykazującciągłośćsedymen-
tacyjnązzalegającymiponadniąutworamiwęglonośnymi(Bułaiin.,2008).
Facjatapowstawaławgłębokimmorzu,alewniewielkiejodległościodlądu.
Dostawaskładnikówokruchowychnadnomorzamogłasięodbywaćprzy
udzialeprądówzawiesinowych;wwynikusztormówlubtrzęsieńziemipiaski
imułyzdeponowaneprzezrzekiwstrefieprzybrzeżnejspływałypostoku
kontynentalnymwgłębszepartiezbiornikamorskiego.Towarzyszyłatemu
selekcjaziarenpodwzględemwielkościipowstawaniecharakterystycznej
sekwencjiławicocorazdrobniejszymziarnie:zlepieniec—piaskowiec—mu-
łowiec—iłowiec.Procestenpowtarzałsięwielokrotnie,ażpowstałaseriaosa-
dówocharakterzefliszu.Facjakulmujestsilniesfałdowanaipociętauskokami,
mamiąższośćokoło4000mijestbezwęglowa(Siedlecki,1955).NaWyżynie
ŚląskiejwychodniekulmuznajdująsiętylkowokolicachToszka.
WokresiekarbońskimnastąpiłakolizjapołudniowejLaurussiizafrykań-
skimfragmentemkontynentuGondwany,wwynikuczegozamkniętyzostał
oceanReikipowstałogromnykontynentPangea.Ruchygórotwórczewywo-
łanezderzeniemkontynentównależądoorogenezywaryscyjskiej(Orłowski,
Szulczewski,1990),apowstałewichwynikustrukturytektonicznenazywa-
nesąwaryscydamilubhercynidami.Naprzedpolachwaryscydówpowstawały
zapadliskaprzedgórskie,wtymzapadliskogórnośląskie,przedczołemoro-
genuśląsko-morawskiego.Wkonsekwencjiistotnychzmianpaleogeograficz-
nychdotychczasowasedymentacjawęglanowaikulmowazostałazastąpiona
3
Określenie„wapieńwęglowy”nieoznaczaobecnościwęgla,leczwskazuje,żenależyondokar-
bonu,czyliokresuwęglowego(ang.Carboniferousznaczy—karboński,węglonośny,węglowy).
