Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4)liczbaludności,
5)charakternarodowy,
6)sposóbrządzenia–czypolitykarządusprzyjawarunkomstworzonymprzez
środowiskoiludziorazprzyczyniasiędorozwijaniapotęgimorskiej.
Mahanbyłzwolennikiempolitykisiły.NawoływałStanyZjednoczonedozajęcia
Hawajów,rozciągnięciakontrolinadobszaremkaraibskimibudowykanałułączącego
OceanAtlantyckizOceanemSpokojnym.PoglądyMahana,odpowiadającepotrzebom
rozwijającegosięwówczasimperiumamerykańskiego,wywarłydużywpływnapolitykę
Th.Roosevelta,prezydentaStanówZjednoczonych.WszystkiepropozycjeMahana
zostaływprowadzonewżycie.
WksiążcepoświęconejproblemomAzji(TheProblemofAsia,1900)Mahanomó-
wiłtzw.terenyrdzenioweAzjiorazdominacjęrosyjską.Przewidziałkonflikt
pomiędzyRosją–potęgąlądową,aWielkąBrytanią–potęgąmorską,odominację
wAzji.Uważał,żejeśliRosja(byłtopoczątekXXw.)zechceutrzymaćpozycjędo-
minującegomocarstwawAzji,będziezmuszonadozdobycianiezamarzającychpor-
tówwAzji.Mahanuważał,żezajęciesięRosjitymproblememodwrócijejuwagęod
EuropyiBliskiegoWschodu.WtymprzypadkuniewszystkieprzewidywaniaMahana
sięsprawdziły.
WWielkiejBrytaniitwórcąznanychkoncepcjigeopolitycznychbyłH.J.Mackinder
(1861–1947),geograf,profesoruniwersytetuwOksfordzie,apotemdyrektorLondon
SchoolofEconomics.Byłontakżeczłonkiemparlamentuwlatach1910–1922idy-
rektoremImperialShippingCommitteewlatach1920–1945.Mackinderuważał,że
erapotęgimorskiejjużminęła,nacowpływmiałyzmianatechnologiiirozwójtrans-
portukolejowego.W1904r.naposiedzeniuRoyalGeographicalSocietywLondynie
Mackinderprzedstawiłswojąkoncepcjęgeopolityczną,którąnazwałTheGeographical
PivotofHistory(Geograficznaośhistorii).Zgodnieztąkoncepcjąkontynenty:Europa,
AzjaiAfrykatworząWorldIsland(wyspęświata),którąotaczawewnętrznastre-
fabrzegowaorazzewnętrznastrefabrzegowaobejmującaJaponię,WielkąBrytanię,
obieAmeryki,AustralięorazAfrykęPołudniową.Jądremwyspyświata,azarazem
geograficznąosiąhistoriiświata,jesttzw.Heartland,obejmującyRosję,zachodnią
częśćChin,Mongolię,Afganistan,BeludżystaniIran.Heartlandtworzyłnajwiększą
naturalnąfortecę,predysponowanądopanowanianadświatem,zgodnieztezami
Mackindera,że:
1)ktorządziEuropąWschodnią,rządziHeartlandem,
2)ktorządziHeartlandem,rządziwyspąświata,
3)ktorządziwyspąświata,rządziświatem.
OczywiściewpierwszejwersjitejkoncepcjiwroliwładcówświatawidziałMac-
kindernieRosjan,leczNiemców.DopierowczasieIIwojnyświatowej,gdypotęga
militarnaNiemiecniebyłajużwstaniesprostaćsiłomsprzymierzonym,Mackinder
zmieniłopinię.
TezyMackinderasąprzedmiotemdyskusjiiewolucjipoglądówgeopolitycznych
podzieńdzisiejszy,awięcsąznaneczteremgeneracjom.KrytycykoncepcjiHeartlan-
duMackinderauważają,żebyłaonaproduktemswojejepoki,kiedytoprzeciwsta-
wianiepotęgilądowejimorskiejuważanozaadekwatnepodsumowanieczynników
13
