Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1.PolskawgeologicznejhistoriiEuropy
wtymczasiewEuropie,napołudnieodfrontual-
pejskiego(rozdział8).
Podobniejakwepocewaryscyjskiej,również
wczasieorogenezyalpejskiejobszarPolskiznalazł
sięwpewnymsensienamarginesieeuropejskich
procesówgórotwórczych.Mamynatereniekraju
jedynieniewielkifragmentwewnętrznejczęścioro-
genukarpackiego(masywtatrzański),oddzielonej
szwempienińskimodpasaKarpatzewnętrznych,
dzisiejszychBeskidów.GranicePolskiodcinająteż
segmentmioceńskiegozapadliskaprzedgórskiego,
ciągnącegosięprzedczołemorogenukarpackiego
odNiemieciAustrii,przezPolskę,poUkrainęiRu-
munię(rozdział9).
ObszarNiżuPolskiegowczasiewiększejczęści
kenozoikuprzeżywałzmiennelosysedymentacji
ierozjijakoczęśćwiększego,lądowego,aprzej-
ścioworównieżpłytkomorskiegobasenuśrodkowej
ipółnocnejEuropy(rozdział10).Wczasachnamnaj-
bliższych,wplejstocenie,całyobszarkraju,takjak
całapółnocnaczęśćEuropy,znalazłsięwzasięgu
kolejnychfazzlodowaceniakontynentalnego(roz-
dział11).
***
Polscygeolodzymajączasemskłonnośćdomó-
wieniaoobszarzenaszegokrajujakokluczowym
dlageologiieuropejskiej.Matopewneuzasad-
nieniewfakcie,żenatereniePolskizbiegająsię
główneeuropejskieprowincjegeologiczne,takie
jakprekambryjskaplatformawschodnioeuropej-
ska,strefaakrecjikaledońskiej,orogenwaryscyjski
ijegoprzedgórze,karpackifragmentalpidówiich
północnegoprzedpola,atakżeobszarzlodowaceń
plejstoceńskich.Trzebajednakpamiętać,żegranice
Polskiodcinająjedynieczęściwiększychjednostek
regionalnych,itoczęścinaogółmałoreprezenta-
tywne.Przykłademmożebyćkrystalicznepodłoże
kratonuwschodnioeuropejskiego,któregoniewielki
brzeżnyfragmentznajdującysięnaterytoriumPol-
skinieobejmujem.in.Wołgouralii,atakżenajstar-
szychczęściFennoskandii(ryc.1-2).Ponadtoszereg
ważnychdlageologiieuropejskiejjednosteklub
strukturniewystępujenaterytoriumnaszegokraju,
choćczasemichpowstanieiewolucjatektoniczna
bezpośredniolubpośredniowarunkowałyrozwój
budowygeologicznejPolski,anawetdodzisiaj
wpływająnaprocesygeodynamiczne.Przykładem
jesttektoniczna,południowagranicakontynentu
-strefakolizjizpłytąafrykańskąwregionieśród-
ziemnomorskim.
Oilewięcmożemymówić-zpewnymiopisany-
miwyżejzastrzeżeniami-ogeologicznejtożsamo-
ściEuropyjakofragmentuglobalnejlitosfery,otyle
trudniejjestokreślićspecyfikępolskiejbudowy
geologicznej.Jesteśmy,jakokraj,sztucznie(wsen-
siegeologicznym)wykrojenizwiększegokawałka
europejskiegoHtortulitosferycznego”
,wszystkieważ-
neeuropejskiegranicegeologicznealboprzedłużają
siępozaPolskę,albowręczznajdująsiępozanią.
Abywięcdobrzezbadaćnaszrodzimyfragment
izrozumiećhistorięjegorozwoju,musimyodnieść
siędowynikówbadańprowadzonychzagranicą,
wkontekściecałegokontynentulubnawetszerzej.
IstniejetupełnaanalogiadohistoriiPolskijako
krajueuropejskiego:abyjązrozumieć,musimyod-
nieśćsiędoogólniejszychprocesówhistorycznych
-wskalikontynentuiszerszej.Podobniejednak
jakhistorykdziejówkrajuniemożezapominać
onaszychściślelokalnych,polskichuwarunkowa-
niach,takiHhistoryk”rozwojubudowygeologicznej
Polskiniemożetracićzpolawidzeniakwestiidla
niejkluczowych.Wdalszejczęściksiążkipodkre-
ślanewięcbędązarównouwarunkowaniaszersze,
jakispecyficzneaspektypolskiejbudowygeolo-
gicznej,zwłaszczawsytuacjach,gdyichzbadanie
wnosicennewartościdocałościwiedzyogeologii
regionalnejEuropy.
