Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Trzęsieniaziemi
Wieżeigmachywaliłysięnaziemię,rzekipowystępowałyzłożysk,aludzienagłym
strachemzdjęciodzmysłówirozumuodchodzili.Tenopissilnegotrzęsieniazieminiepo-
chodzizKalifornii,Japonii,IndonezjiczyChile.TakJanDługoszopisywałsilnetrzęsienie
zieminapołudniuPolskiw1443r.JegoepicentrumznajdowałosięwSudetachiwyrządziło
znaczneszkodyweWrocławiu,wBrzeguiKrakowie.Wkronikachodnotowano:Roku
1443,5czerwcapopołudniustałosięwielkiedrżenieziemiwpośródstrasznychgrzmotów
tak,żewmieścieKrakowiewszystkiemuryodtrzęsieniajakbyzwalićsięmiałyistraszny
sprawiałyłoskot,awwielumiejscachnamurachisklepieniachpokazałysięniemałeszpary
ipęknięcia,leciałycegłyikamienie.
Tenprzykład,wcaleniejedynywhistoriiPolski,atakżedośćsilnewstrząsy
wtymstuleciunaWarmiiiMazurach(21września2004r.)oraznaPodhalu(30
listopada2004r.)świadcząotym,żetrzęsieniazieminiesązjawiskami,októrych
polskiCzytelnikmożetylkoprzeczytaćwgazetachlubzobaczyćrelacjeonich
wśrodkachmasowegoprzekazu.Niesątylkozagrożeniami,zktórymimożemy
sięspotkaćtylkowczasiepodróżydoinnychkrajówinaróżnekontynenty.Sąto
katastrofyprzyrodnicze,którenieomijająrównieżnaszegokraju,choćnaszczęście
występująniezbytczęsto,imogądotknąćkażdegoznas,awnieprzygotowanym
nawstrząsregioniespowodowaćwielkieszkody.
Trzęsienieziemitonaturalny,krótkotrwaływstrząsośrodkaskalnego,pocho-
dzącyzgłębiZiemi(aniezwyklerzadkorównieżzjejpowierzchni)irozchodzący
sięwpostacifalsejsmicznychwjejwnętrzuipopowierzchni.Kiedyośrodek
skalnypoddawanyjestciśnieniu,naprężenianimwywołanekumulująsiędopew-
negomomentuiskałymogąsięodkształcaćplastycznie.Poprzekroczeniuwartości
krytycznej,uzależnionejodrodzajuośrodka(wtymprzypadkuskały),następuje
przekroczeniewytrzymałościiprzerwanieośrodka,czemuczęstotowarzyszy
gwałtowneprzemieszczenieskałwkierunkuuzależnionymodpanującegoukładu
naprężeń(ryc.2).Torodzifalesejsmiczne.Możnatouzmysłowićsobie,wykonu-
jącnastępującedoświadczenie.Dociężkiegoprzedmiotuleżącegonaszorstkiej
powierzchninależyprzyczepićsprężynę,anastępnierozciągaćjąwkierunku
równoległymdopowierzchni.Zauważymy,żesprężynabędzierozciągaćsiętylko
dopewnegomomentu(momentu,wktórymsiłarozciągającasprężynęprzekroczy
