Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
granica(zob.Aneks2).Istotnenovumwstosunkudopoprzednichplanów
–towydzieleniezgettaaryjskiejenklawy:domyprzyul.Mylnej11i13,szpital
ewangelickiprzyul.Karmelickiej10,posesjaprzyul.Leszno20orazkościół
ewangelicko-reformowanyprzyLesznie16leżąwdzielnicyaryjskiej.Dotego
obszarumożnasiędostaćodul.Przejazd5i7wąskimkorytarzem.21listopada
wyłączonoHaleRybneprzyul.Skórzanej10(kołoŻelaznejBramy).„Gazeta
Żydowska”z22listopadapublikujedokładnywykazulicstanowiącychgranice
getta,wrazznumeracjądomówprzygranicznych,którepozostająwobrębie
dzielnicyzamkniętejlubsązniejwyłączone(Aneks3).
GettowWarszawiestałosięfaktem.17listopada,awięctużpozamknięciu
getta,ChaimKapłan,podsumowującniejakoówpierwszyetapokupacyjnych
losówwarszawskichŻydów,pisałwswoimdzienniku:„To,czegolękaliśmysię
najbardziej,nadeszło.Przeczuwaliśmy,żeczekanasżyciewgetcie,pełnesmutku
iubóstwa,wstyduiponiżenia,aleniktznasnieprzypuszczał,żetanieszczęsna
godzinamożenadejśćtakszybko.Iotonagle–przerażającaniespodzianka![...]
Poszliśmyspaćwżydowskiejdzielnicy,anastępnegorankaobudziliśmysię
wzamkniętymgetcieżydowskim–getciewcałymtegosłowaznaczeniu.
Wewczesnychgodzinachszabasurozstawionotrzyosoboweposterunkiwszędzie
tam,gdziezpowodupołączeńtramwajowychniezostałyjeszczewniesionemury.
NiepozwalająŻydom,noszącym«opaskihańby»,przechodzićnastronęaryjską.
Takwięcotrzymaliśmy«pełnięprawobywatelskich»,ażdoposiadaniapolicji
żydowskiejwpaństwiepolskimwłącznie–rzecz,ojakiejmarzylicałymsercem
iduszążydowscyautonomiściwkażdympokoleniu.Wkroczyliśmywnowyetap
życia,trudnosobiewyobrazićpanikę,jakawzwiązkuztympowstaławdzielnicy
żydowskiej.Zobaczyliśmynagle,jaknasstłoczonoizamkniętozewszystkich
stron.Jesteśmywyłączeniiodseparowaniodświata,wygnanizespołeczności
ludzkiej”(1999:225).
Aotopodsumowanieikomentarzzzupełnieinnejperspektywy,sformułowane
przeztwórcęgettaWaldemaraSchönawjegoraporciez20stycznia1941r.:
„Przyczyny,któredoprowadziłydoutworzeniażydowskichdzielnicwdystrykcie
warszawskim,są[...]następujące:
1)Trzebanawszelkiwypadekochronićniemieckąarmięinaródniemiecki
przedŻydem,odpornymnosicielemzarazkówepidemii.
2)OdseparowanieŻydówodpozostałejludności,zarównoPolaków,jak
ivolksdeutschów,jestkoniecznościąpolityczno-moralną.Żydowskamyśl
iżydowskiczyndotychczaspanowałynadludnościąwschodniegoterytorium.Już
terazdająsięzauważyćbłogosławioneskutkiwyeliminowaniażydowskiego
wpływu.Jeśliniemieckaodbudowachcewogólebyćowocna,musionapołożyć
kresswobodnemurządzeniusiężydostwanatymterytorium.
