Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RadaAdministracyjnaKrólestwawlipcu1862r.uchyliławszystkiesprzeczne
znimograniczenia,wtymuliceegzymowaneiprzepisyoopłacie„biletowego”.
Żydziuzyskiwalitymsamymprawoswobodnegowyborumiejscazamieszkania.
ChoćniewieletozmieniłowgeografiiichosiedleniawWarszawie,dzielnica
żydowskabyłajużbowiemukształtowana,przyczyniłosięwszakże
dorozpoczęciatrzeciegoetapuwędrówkiwarszawskichŻydów,trwającego
dowybuchudrugiejwojnyświatowej.DynamikędyslokacjiŻydówpoukazie
carskimz1862r.takopisujeLudwikKrzywicki:„Wyjściepozalinięprostą,
opancerzonąrzędemkamienicwkierunkuCytadeliiMarymontu,tamgdzie
wznosiłsięzburzonyŻoliborz–byłoniemożliwe.Ludnośćwięcstarozakonna,
którausadowiłasiębyłanaNalewkach,Gęsiej,FranciszkańskiejiŚwiętojerskiej,
awodsetkuswoimniespadaławmiaręwzrostuludnościwcałymmieście,
musiałazkoniecznościciążyćkupołudniowi.Innejdrogiprzedsobąniemiała.
ZajęłaulicęPawią.StamtądparłaKarmelicką,zaludniającpobliskieczęści
NowolipiaiNowolipek,niebardzozaaklimatyzowałasięnaLesznie,przezŻabią
dotarładoGrzybowa,gdzieoddawnasiedziałanatzw.Pociejowie,posuwałasię
ulicąTwardą,zajmującGrzybowską,PańskąiŚliską.Zdrugiejstronyludność
rdzennazwolnawycofywałasięztychdzielnic”(1935:100).
Mimobrakuzakazówprawnychwzakresiewyborumiejscazamieszkania
ludnośćżydowskawybieraładzielnicezajęteprzezwspółwyznawców,tworząc
corazbardziejzwarteskupiska.Powstawałoswoistemiastowmieście,
wewnętrzniebardzozróżnicowane.Dodzielnicyzamożnejnależałytereny
międzyAlejamiJerozolimskimiaMokotowem,odMarszałkowskiejdoOchoty.
JakozamożnepostrzeganebyłyrównieżrejonyNalewek,Nowolipia,atakże
Mirów.Ludnośćuboższazajmowałaokolicepl.Grzybowskiego.Rewirtzw.
litwaków(ŻydówprzybyłychdoWarszawyzterenówRosjipo1882r.)znajdował
sięwokolicachKarmelickiej,DzielnejiNowolipek.
SpołecznośćŻydówwarszawskich,poddanaprocesomasymilacji,byłabardzo
zróżnicowana:odbiedoty,żyjącejnajczęściejwhermetycznymkręguortodoksji
religijnej,przezpośredniestopniedrabinyspołecznej(drobnirzemieślnicy,
producenci,handlowcy,robotnicy,ludziewolnychzawodów,inteligencja),
ażdowielkiejburżuazjizesferprzemysłowychczyfinansowych.Wystarczy
wspomniećorodzinieKronenbergów.LeopoldKronenberg(1812-1878)był
bankierem(twórcąBankuHandlowegowWarszawie),przemysłowcem(założył
m.in.fabrykęcygaripapierosówuzbieguul.MarszałkowskiejiHożej),
społecznikiemifilantropem(ufundowałm.in.pierwsząszkołęhandlową
wWarszawie,któraprzeszłapóźniejnawłasnośćZgromadzeniaKupców
m.Warszawyimieściłasięprzyul.Waliców),atakżejednymzprzywódców
obozubiałychwpowstaniustyczniowym.Wlatach1867-1871wzniósłswój
pałac,którystanąłprzyul.Mazowieckiej,obokkościołaewangelicko-
