Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wyspęzresztąmiasta”(1996:186).WWenecjisamewarunkinaturalne
znakomiciewspółgrałyzpodstawowąfunkcjągetta–izolacjąizamknięciem.
Kiedynocąpodnoszonomostyizamykanooknaodstronykanałów,ściany
domówstojącenadwodąwyglądałyjakniedostępnemuryzamku.PapieżPaweł
IVw1555r.rozpocząłbudowęrzymskiegogettawsamymsercumiasta,miejscu
bardzowidocznymirozdzielającymnadwojeobszarhandlowyRzymu.Proces
tworzeniagettawszesnastowiecznymRzymieiwokupowanejprzezNiemców
Warszawieprzebiegałwdużejmierzepodobnie:odrozporządzeniawładz,
nakazującegospecjalneoznakowanieŻydówidekretującegopodziałprzestrzeni
nażydowskąinieżydowską,przezmasoweprzesiedleniaibudowęmurów
odgradzającychgettoodresztymiasta,zaktóregminażydowskamusizapłacić
(wWarszawiebudowęmurówrozpoczęto,zanimukazałsiędekretopowstaniu
getta),ażdotakichszczegółówjakzakaztrzymaniasłużbychrześcijańskiej
wdomachżydowskich.Pamiętajmyjednak,żeszesnastowiecznegettojestwciąż
„nietylkosymbolemwięzienia,wktórymzamkniętoŻydów,aletakżecytadeli,
doktórejonisamisięwycofali,abybronićswychwierzeńiciągłościTalmudu”
(Braudel1997:167).
Gettoweneckie–twierdziSennett–byłoczymśnakształtmiejskiego
kondomu.MiałozabezpieczaćprzednieczystymciałemŻydaiprzedjego
kalającymdotykiem.Gettorzymskienatomiastbyłopomyślanejakoprzestrzeń
misyjna.MiałogromadzićwjednymmiejscuŻydów,byłatwiejbyłoich
nawrócić.WWenecjiizolowanociała,wRzymieprzekształcanodusze.Można
jednakznaleźćpewienwspólnymianownikdlaargumentówmotywujących
powstanieobugett.Przybieraonpostaćmetaforychoroby.Dlawenecjan
stworzeniegettabyłodziałaniemprofilaktycznym.Dlarzymian–działaniem
leczniczym:miałouleczyćchorąduszęiwłączyćjądozdrowejwspólnoty.
Motywacjasanitarno-epidemiologicznastaniesięnajczęściejpowtarzanym
przeznazistówargumentemuzasadniającymtworzeniegett.Metaforachoroby
stanowijednązkonstytutywnychcechnazistowskiejwersjiantysemityzmu.
Wsprawiegettawarszawskiegodecydującąrolęodegrałtyfus–jakorealne
zagrożenieepidemiczne,leczprzedewszystkimjakoideologia.Niemcy
wielokrotnietłumaczyliutworzeniegettakoniecznościąwalkizepidemiątyfusu.
Niemniejgettonazistowskie,mimoczęściowegopodobieństwajęzykamotywacji
orazzewnętrznegowizerunku(mury,stłoczenie,ciasnota,brud),różnisię
zasadniczoodgettahistorycznego.
JednymzpowodówukształtowaniasiędzielnicyżydowskiejwWarszawie
połowyXIXw.było,jakjużwspomniano,wprowadzenietzw.ulic
egzymowanych.Miałowięcpostaćdyrektywynegatywnej,którapoddajesię
interpretacjiwmyślzasady,żeto,coniezostałozakazane,jestdozwolone.
Ograniczenieprawdoprzestrzenimiejskiej,narzuconeówczesnymŻydom
