Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
targować–wtymrejoniejestkościół,tamtenjestzamieszkanygłównieprzez
aryjczyków,tujestpięknaszkoła,tamfabrykazatrudniającatysiącearyjskich
robotników.Jakżeprawowiciwłaścicielemogąbyćwypędzeniztychwszystkich
miejsc?Tymsposobemzaczętoodcinaćodżydowskiegoobszarukawałek
pokawałku,ulicępoulicy,agranicegettacorazbardziejsięzacieśniały.Nawet
poopublikowaniuoficjalnegozarządzenia,wktórymgraniceobszaru
żydowskiegozostałyszczegółowowytyczone,jużnastępnegodniawprowadzane
byłyzmiany.Otodlaczegotysiąceżydowskichrodzinżyjewstaniepaniki,
miotającsięmiędzynadziejąistrachem”(1999:211).
Ringelblumnatomiastwnotatkachz23i24październikazapisuje:„Dziś[…]
znówpodawanoprzezmegafon,żewyłączonoWalicówiCeglaną,równocześnie
okazałosię,żewiadomościoprzedłużeniuterminuz31października
na15listopadasąfałszywe.Ludziepotraciligłowy,niewiadomo,gdziesię
przeprowadzić.Żadnaulicaniejestpewna,wszędziebowiemistniejecoś,
comożenarazićtęulicęnaniebezpieczeństwo.NaCeglanejznajdujesięfabryka
Ulricha,cozadecydowałoowyłączeniujejzgetta.[...]Wszystkichogarnęło
uczuciestrasznejniepewności.Niewiadomo,coprzyniesiejutro.Przedkilkoma
dniamichrześcijaniewdarlisiędo[kamienicy]naŻelaznej43[49?]isiłązajęli
mieszkaniażydowskie.Powiesilikrzyżipowiedzieli:«Spróbujcietoruszyć».
Kiedydowiedzianosięprzedkilkudniami,żeŻelaznawrazzewszystkimi
pobliskimiulicami:Łucką,WroniąiŚliską(końcowyodcinek),Pańskąiin.
–zostająwyłączone,zapanowałabezgranicznarozpacz.Żydzimówili:«Niechnas
jużlepiejwytrujągazami,zamiasttakmęczyć».Natamteuliceprzeprowadziłosię
zsąsiednichulic,jakrównieżzPragi,przeszło7000Żydów.Byłytammałe
mieszkania,naktórewymienialiswemieszkaniaŻydziprascy.Chrześcijanie,
którzyprzeprowadzilisięzpołudniowej[częścimiasta]domieszkańżydowskich,
zamieniliswemieszkanianawiększe,natomiastŻydzi–odwrotnie–namniejsze.
[...]Haberbuschdostał–powiadają–kwiatyzauratowaniedlachrześcijan
niektórychulic;podobnointerweniowałwBerlinie.Kilkadnitemuwypłynął
projektzajęciaMylnej,żebymiećtędydostępdoSzpitalaEwangelickiego.
Przeprowadzonobłyskawicznyspisulic.Elektoralna1i3wyłączonezgetta.
ZamurowanowylotnaElektoralną,aotwartonaPrzechodnią,nienależącą
dogetta.LudnośćżydowskabyłabardziejwstrząśniętasprawąulicyŻelaznej(30
tys.Żydów)niżutworzeniemgetta,boztymjużsięoswoiła.DomynaGranicznej
zostałyztejstronyzamurowaneiotwartowyjścienaSkórzaną,ale[wtensposób
uratowano]tekamienicedlagetta.[...]Uratowano[dlagetta]ul.Świętojerską
dziękip.Cukiermanowi,którystałnaposterunkuiniepozwalałnikomuruszaćsię
zmiejsca;wprzeciwnymraziesprawabyłabyprzegrana.[…]Dziś[...]włączono
zpowrotemdogettaCeglaną.Ciągłepodrygi:razwtę,razwtamtąstronę,inikt
niewie,kiedysiętowszystkoskończy.[…]Istniejeobawa,żewraziewybuchu
