Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Rozdział2.Geologicznepodstawygleboznawstwa
Kulaziemskawykazujeteżstrefowąbudowępodwzględemstanufizycz-
negobudującejjąmaterii.Obserwującerupcjewulkaniczne,długosądzono,
żecienkaskorupaziemskaspoczywanapłynnymwnętrzu.Obecniewiado-
mo,żezewnętrznaczęśćkuliziemskiejażdogłębokościokoło3000kmjest
zbudowanazfazystałej,awulkanysązasilanezpłytkowystępujących,lo-
kalnychogniskmagmowych.Barysferą,czylisferąciekłą,określasiępłynne
jądro,mimoiżwystępujewnimjądrowewnętrzne,wykazującestanstały.
Napodstawiebadańgeofizycznychwyróżniasiętrzystrefywystępującepo-
wyżejbarysfery:mezosfera,astenosferaorazlitosfera.Mezosferawystępuje
ponadjądrem,abudującajemateriawykazujewłaściwościciałastałego.Nad
mezosferąwystępujeastenosfera-strefazbudowanarównieżzmateriiosta-
niestałym,którawykazujedużąplastycznośćizdolnośćdoprzemieszczania.
Dolnagranicaastenosferysięgagłębokościokoło400km.Wskutekróżnic
temperaturuplastycznionamateriaastenosferyulegaruchomkonwekcyjnym,
powodującprzemieszczaniesięspoczywającychnaniejsztywnychpłytlitos-
fery-zewnętrznejwarstwykuliziemskiej.Skutkiemtegoprocesujestwę-
drówkakontynentówitowarzyszącetemutrzęsieniaziemi.Litosferaobejmuje
skorupęziemskąigórnączęśćpłaszcza(tzw.warstwęperydotytową),ajej
głębokośćzmieniasięodkilkunastukm(podoceanami)dookoło100km
(podmasywamigórskimikontynentów).
2040Procesygeologiczneicyklskalny
Procesemgeologicznymnazywasięproceslubzespółprocesówfizycznych
ichemicznych,któreprowadządozmianpowierzchniZiemiiskorupyziem-
skiej.ProcesygeologicznezachodzązarównonapowierzchniZiemi,jakteż
wewnątrzskorupyziemskiejlubwgłębszychwarstwachZiemi.Procesygeo-
logicznedzielisięna:endogeniczne-powodowaneprzezczynnikiwewnętrz-
neZiemi(np.energięcieplną)orazegzogeniczne-czerpiąceenergięzze-
wnątrzZiemi(np.energiapromieniowaniasłonecznego,siłygrawitacji).Do
procesówendogenicznychnależą:magmatyzm,metamorfizmidiastrofizm.
Procesymagmatyzmuimetamorfizmuprowadządotworzeniasięskałbudu-
jącychskorupęziemską,natomiastpodpojęciemdiastrofizmurozumiesię
zjawiskaiprocesyzwiązanezpionowymiipoziomymiruchamiskorupy
ziemskiej,którychobjawemsąm.in.zmianyliniibrzegowejmórzioceanów,
trzęsieniaziemiideformacjewarstwskalnych.Doprocesówegzogenicznych
zaliczasię:wietrzenie,erozję,powierzchnioweruchymasoweisedymenta-
cję.Wietrzenie,erozjaipowierzchnioweruchymasoweokreślasięwspólną
nazwądenudacja,natomiastdenudacjałączniezsedymentacjąnosinazwę
gradacji.
Działaniuróżnorodnychprocesówgeologicznychzawdzięczająswojepo-
chodzeniewszystkieskały,czylinaturalnezespołyminerałówwchodzących