Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zFrancjątraktat,cobyłopoczątkiempodjęciaprzezFrancjępolityki
wolnohandlowej.Ważnymelementemtraktatubyłaklauzulanajwiększego
uprzywilejowania,rozszerzającaprzywilejezawartewumowiedwustronnejna
innychpartnerówhandlowych.Klauzulanajwiększegouprzywilejowaniadodziś
stanowi
podstawę
wymiany
międzynarodowej
i
ustanawia
wzorce
niedyskryminacyjnegopostępowaniawobecpartnerówhandlowych.Analogiczne
traktatyFrancjazawarławpóźniejszychczasachzBelgią,Hiszpanią,Holandią,
Szwajcarią,Szwecjąipaństwaminiemieckimi.
Dziewiętnastowiecznypostęppolitykiwolnohandlowej,którabyławażnym
czynnikiemprocesuglobalizacji,blokowałyStanyZjednoczone,którewpolityce
protekcjonizmuwidziałysposóbwspieraniadorozwojuwłasnegoprzemysłu.Stany
Zjednoczonestałynastanowisku,iżpodstawągospodarkipowinienbyćrynek
wewnętrznyiwymianatowarówmiędzyprzemysłemarolnictwem.Byłatodość
naturalnapostawakrajumającegoolbrzymirynekwewnętrznyibudującego
nowoczesnyprzemysłirolnictwo(głównienapodstawiewzorcówpochodzących
zwiodącychpaństweuropejskich-ztąróżnicą,żeteostatniebyłyzbytmałe,by
staćsięsamowystarczalnepodwzględemekonomicznym).StanyZjednoczone
wprowadziływysokiecłaochronne.Stałysięoneprzyczynąrozdźwiękówmiędzy
stanamipołudniowymiapółnocnymi.
Tendencjomglobalizacyjnymsprzyjałazapoczątkowanawdrugiejpołowie
XVIIIw.wAngliirewolucjaprzemysłowa.Uprzemysłowieniestopniowoogarniało
EuropęiStanyZjednoczone.Masowa,standardowaprodukcjaotworzyłanowe
perspektywyprzedhandlemwskalimiędzynarodowej,apowstanieośrodków
fabrycznychnasiliłoprocesurbanizacjiimigracjiozasięgumiędzynarodowym14.
J.M.Roberts,ThePenguinHistoryoftheTwentiethCentury,TheHistoryoftheWorld,1901
tothePresent,London1999,s.176.
Azatem,jużnapoczątkuXIXw.handelmiałzasięgogólnoświatowyistanowiłprzejaw
ówczesnegoglobalizowaniasięgospodarekposzczególnychpaństw.
14Rzemiosłowrazzrozwojemprodukcjinakładczej,anastępniemanufaktur,corazbardziej
przekształcałosięwprzemysł.Przemysł,najwcześniej(XVII-XVIIIw.)rozwinąłsię
wAnglii.Tamteżzachodziłynajwiększeinajszybszezmianywtejsferzeprodukcji.
Tamtejszypostęptechnicznysprzyjałindustrializacjicałegokontynentu.Równocześnie
następowałszybkirozwójgospodarczyFrancjiiNiderlandów.Rewolucjatechniczna
dotyczyłagłówniegórnictwa,metalurgiiorazprzemysłuwłókienniczego.Wzrostprodukcji
tychbranżpowodowałrozwójkolejnychgałęziprzemysłu,bowiemwynalazkiraz
zastosowanewykorzystywanorównieżwinnychsferach.Naprzykład,zastosowaniepary
wodnejjakoźródłaenergii,zastępującegoenergięludzkichmięśni,byłodecydującym
elementemwprzechodzeniuprzemysłudonowejepoki.WpierwszejpołowieXVIIIw.
wprowadzonowieleinnowacji,awdrugiejpołowieichliczbapodwoiłasię(głównie
wprzemysłachwłókienniczymimetalurgicznym).Wefekcierosłaprodukcjaiwzbogacałsię
jejasortyment.Impulsemdowzrostubyłoteżstałerozszerzaniesiępotrzebludzkich,które
ewoluowałypodwpływemzetknięciasięzproduktamiiwzorcamikonsumpcyjnymizcałego
świata.WXVIIIw.rozwójgospodarczybyłnainnychkontynentachmniejdynamicznyniż
wEuropie.WAzjitylkoJaponiarozwijałarzemiosłoihandel.
E.Rostworowski,Historiapowszechna.WiekXVIII,Warszawa1984,s.36.
25
