Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Globalizacjanauki:rosnącasiłaindywidualnychnaukowców
43
nowetrendywewspółpracymiędzynarodowej,arozkładsiływpływupublikacji
międzytradycyjnymipotęgaminaukowymianowymiuczestnikamiakademic-
kiejprodukcjiwiedzy-doktórychnależąrównieżpolscynaukowcy-zmienia
sięzdekadynadekadę.Naukajestwcorazwiększymstopniusystememglobal-
nym,któryobejmujezarównokrajerozwinięte,jakimniejrozwinięte,aglobalne
powiązaniawnaucestająsięważnedlaobutychgrupkrajów(Barnard,Cowan,
ArranziMüller2015).Zasięgigłębokośćglobalnejnaukiintensyfikująsię-aroz-
miarglobalnejsiecinaukowejjestcorazwiększy.Globalizacjanaukioznacza
rosnącąliczbękrajówbiorącychudziałwmiędzynarodowejwspółpracybadaw-
czej,awięzimiędzykrajamisącorazsilniejsze,coprowadzidodecentralizacji
(Guiiin.2019)czyteżpluralizacji(Marginson2018)nauki.Współpracajestnadal
zdominowanaprzeztakiemocarstwanaukowejakUSA,WielkaBrytania,Niemcy
ikilkakrajóweuropejskich,alekrajeocharakterzewschodzącymwnauce,takie
jakChiny,awnastępnejkolejnościBrazyliaczyKoreaPołudniowa,mającoraz
większywpływnaglobalnąsiećnauki.Tradycyjnaangloamerykańskahegemonia
akademickajestpodważanaprzeznowychuczestników(MarginsoniXu2021)
wcorazwiększejliczbiedyscyplinakademickich.Awniektórychdyscyplinach
-np.wmatematyceczywbadaniachnadsztucznąinteligencją-podwzględem
ilościowymijakościowymdominująbadaniachińskichnaukowców.
Procesywspółpracywnaucezachodząwramachróżnychjednostekgeogra-
ficznych(miasta,regiony,kraje,kontynenty,grupykrajów,świat)idlategomoż-
najeklasyfikowaćjakoregionalizację,nacjonalizacjęiglobalizację.Jednakdane
dotyczącepublikacjiicytowańwskazują,żezmierzamywkierunkunprawdzi-
wiepołączonegoglobalnegosystemunauki”(Waltman,TijssenivanEck2011),
wktórymglobalizacjarośnieszybciejniżpozostałedwaprocesy.Używającpo-
miarówglobalizacjiopartychnaodległościach,Waltmaniwspółpracownicy
pokazująewolucjęodluźnopołączonegoXX-wiecznegosystemunaukiopartego
napaństwachnarodowychdopołączonegomiędzynarodowąsieciąglobalne-
gosystemunaukiXXIw.,charakteryzującegosięcorazwiększymiodległościami
międzypartneramibadawczymi.Naukaglobalizujesięwstałymtempie.Obliczo-
nonśredniągeograficznąodległośćwspółpracy”dlanaukijakocałościipokazano,
żemiędzylatami1980a2009odległośćtawzrosłaz334kmdo1553km.
Wzrostodległościpomiędzypartnerami-czylimiędzywspółautoramipublika-
cjinaukowych-następowałwróżnymtempie,np.odsetekbardzodługichpart-
nerstw(publikacji,wktórychgeograficznaodległośćwspółpracywynosiponad
5tys.km)zwiększyłsięprzezanalizowanetrzydekadyprawiepięciokrotnie
(Waltmaniin.2011:576).
Wyłaniającysięobrazglobalnejnaukiróżnisięznaczącoodjejtradycyjne-
goobrazu:inaczejpostrzegasięmechanizmyjejdziałaniaijejpodstawoweele-
menty;wszczególnościglobalnanaukasieciowarzucawyzwanietradycyjnym
relacjommiędzynaukąapaństwemnarodowymipaństwemdobrobytu.Analizo-
waliśmyjuższerokozmieniającesięrelacjemiędzyinstytucjąuniwersytetuain-
stytucjąpaństwapodwpływemglobalizacji(zob.nasząmonografięprofesorską
