Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wytrawionązkarykaturalnychopisówwładzy,niekojącąodległym,egzotycz-
nymsztafażem,leczboleśniebliskąinnymuciskanymnarodom(wnarracji
okatowniachSAWAK-uwęgierskirecenzentodnalazłopisstalinowskiegoter-
rorurozpętanegoprzezMátyásaRákosiegoistworzonąprzezeńsłużbębezpie-
czeństwa-AVO).RelacjęorewolucjiislamskiejczytaBirójakopsychologiczny
opistyranii:„Temu,ktojejdoświadcza,strachprzeżrepowolicałyukładner-
wowy,temuzaś,ktobezpośredniojąpraktykuje,pychastrawirozumiserce.
Aleimdotkliwszy,imbardziejupokarzającybędziestrach,tymgwałtowniej
zaczniepodnimwzbieraćbunt.Podobnieimwiększapychausprawującego
władzę,tymczęściejzimnedrzazgilękuwbijająsięwjegoserce,tymczęściej
musisamsiebieprzekonywać,żejegowładzajestniedopodważenia.Tak
gromadząsięidiotyzmyibezmyślnedziałania.Wtakiejsytuacjipolitycznej
dojrzewająrewolucje”23.Umiejętnośćniwelowaniadystansumiędzyrzeczy-
wistościągeograficznie,politycznieikulturowoodległąadoświadczeniami
czytelników-umiejętność,którąKapuścińskizawdzięczaswymzdolnościom
pisarskimipolitycznemuzmysłowi-jestwłaśnie,zdaniemrecenzenta,siłą
książekreportera:poruszająone„wszystkierezerwymyśloweiuczucioweprze-
ciwkoprzemocy,którauniformizujepaństwo,naród,osobowość”24.
InnajestlekturaSzachinszacha,którąproponujeArturDomosławski
wbiografiipisarzaopublikowanejtrzylatapojegośmierci.Wrozmowie
zAbbasemMilanim,znawcąwspółczesnejhistoriiIranu,stosujenastępujący
zabieg:otowdowolnymmiejscuotwieraksiążkę,bypoddaćocenieeksperta
jejfaktograficznązawartość25.Milanimówionieścisłościachwprzytaczaniu
faktówprzezKapuścińskiego.Kilkawybranychnachybiłtrafiłprzykładów
madaćwyobrażenieoskalibłędówiprzeinaczeń,którecharakteryzującałą
relacjępolskiegoreportera.ZastrzeżeniomMilaniegowartoprzyjrzećsiębli-
żej.Jegouwagęprzykuwanaprzykładzdanie:„Szachbyłzdecydowany,żeby
utrzymaćsięnatronie,iabytoosiągnąć,próbowałwszystkichmożliwości…”
(Sz,s.146);rozmówcaDomosławskiegotwierdzi,żestoitowsprzeczności
zpostawąszacha,który-jaksądzihistoryk-byłjednakniezdecydowany
(„jeślimożemypowiedziećoszachucokolwiekabsolutniepewnego-mówi
iranista-towłaśnieto,żebyłczłowiekiemniezdecydowanym”26).Ztąoceną
trudnosięzgodzić.Wzachowaniuszacha,któryrządziłIranemprzezblisko
19|Recepcja
