Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
VIII
LeszekKołakowski:jednostka,wolność,rozum
Adziś?Partiekomunistyczne,nawettam,gdzieprzetrwały,jakwCze-
chach,wRosjiczyweFrancji,sązepchniętenamargines.Jacyśmarksiści
wprawdzieistnieją,niemająjednaknicszczególnieciekawegodopowie-
dzenia.Czyzatemwartojeszczeinteresowaćsięmarksizmem?Czywarto
odbywaćwycieczkinacmentarzidei,których,jaksięzdaje,niktinicnie
zdołajużprzywrócićdożycia?Poco?Wjakimcelu?
Najprostsząodpowiedźmożnazawrzećwjednymstwierdzeniu:dzi-
siejszegoświata,apozostanietozapewneprawdąprzeznajbliższychkil-
kadziesiątlat,niesposóbzrozumiećbezuwzględnieniaroli,jakąmarksizm
odegrałodlatsiedemdziesiątychXIXwieku.Jakodoktrynasocjaldemokracji
-wkształtowaniutakichinstytucjinowoczesnegożyciapublicznego,jakpo-
wszechneprawowyborcze,masowepartiepolityczne,związkizawodowe,
ustawodawstworegulująceczasiwarunkipracy,zabezpieczenienawypa-
dekbezrobocia,choroby,starości.Jakoleninizm,wyznaniepartiikomuni-
stycznych-wustanowieniunatereniedawnegoimperiumcarów,poIwoj-
nieświatowej,ustrojutotalitarnegopodnazwąZwiązkuSowieckiegooraz
wrozbiciuEuropyiświatanadwablokiwstanieantagonizmuozmiennym
natężeniu,któryciążyłnalosachjednostekinawszystkichdziedzinach
życiazbiorowego.Marksizmwspółtworzyłzatemświat,wjakimżyjemy.
Światpolityki-alenietylko.Przyczyniłsiębowiemdoukonstytuowania
problematykiiterminologiinaukspołecznychjakoswoistegoobszaruwie-
dzyinnegoniżnaukiprzyrodniczezjednej,ahumanistycznezdrugiejstro-
ny.Wywarłteżwpływnakulturę:nakrytykęliterackąiartystyczną,na
pisarstwohistoryczne,nafilozofię...Takijestpierwszypowód,dlaktórego
wartosięniminteresować.Aleniejedyny.Będziejeszczeotymmowa.
Wnaszymprzypadkuchodzijednakozainteresowanienietylesamym
marksizmem,ilemarksizmemprezentowanym,dyskutowanymikrytyko-
wanymprzezLeszkaKołakowskiego.Stądzmianaperspektywy.Rzeczjuż
nietylkowtym,czywartojeszczezajmowaćsięmarksizmem,alerównież
wtym,comanamdziśdopowiedzeniataksiążka,którapochodziprzecież
zepokibezpowrotnieminionej.Czyjestjedyniedokumentemhistorycz-
nym,świadectwemklimatuideowegoipolitycznego,wjakimpowstawała?
Czyteżjestzarazem,jeślinieprzedewszystkim,dziełemfilozoficznym
zdolnymniejakooderwaćsięodokolicznościswychnarodzinizachować
aktualnośćwzupełniezmienionymświecie?Czyodpowiadatylkonapy-
taniaswegoczasu,czyteż,odpowiadającnanie,odpowiadarównieżna
takie,którezadawanoznaczniedawniej,którezadajemynadal,którepo-
zostanąważneijutro,ipojutrze?
