Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.MarksizmiIIMiędzynarodówka
11
wrozważaniachepistemologicznychlubantropologicznych.Tych,którzy
uważalisięzamarksistów,możnapodzielićschematycznienadwiegrupy
wzależnościodichstosunkudofilozoficznychzałożeńmarksizmu.Jedni
sądzili,żemarksizmjestteoriąrozwojuspołecznego,wszczególnościteorią
społeczeństwakapitalistycznegoorazjegonieuchronnegoupadkuiżeteoria
tamożebyćbezsprzecznościuzupełnionalubwzbogaconafilozoficznymi
podstawamipochodzącymizinnychźródeł,wszczególnościzkantyzmu
lubpozytywizmu.Wtensposóbpowstawałypróbykojarzeniamateriali-
zmuhistorycznegozdoktrynąetycznąKanta(socjalizmetyczny)lubepiste-
mologiąempiriokrytyków(machiścirosyjscy,FriedrichAdler).Ortodoksi
zaśwwiększościbylizdania,żemarksizmjestdoktryną,którazawiera
takżeodpowiedzinapodstawowe(albowszystkie)kwestiefilozoficzneiże
wszczególnościtekstyEngelsa(zwłaszczaAnty-DühringiLudwikFeuerbach)
stanowiąnaturalneuzupełnienieMarksowskiejekonomiiisocjologii.Ci
jednak,którzyupieralisięprzytakiejinterpretacjimarksizmujakocało-
ściowegoijednorodnegoblokuteoretycznego(Kautsky,Plechanow,Lenin)
niewnieśliwielenowegodopopularnejfilozofiiEngelsainaogółzado-
walalisiępowtarzaniemjegosumarycznychwywodówlubstosowaniem
ichdokrytykinowszychkierunkówidealistycznych.Niemieccysocjaliści,
pośmierciEngelsa,ogłosiliwprawdziewielerękopisówMarksauprzednio
nieznanych(zwłaszczaTeoriewartościdodatkowej,częśćIdeologiiniemieckiej,
korespondencjęzEngelsemiinnelisty,rozprawędoktorską),jednakże
tekstyzawierającenajwiększebogactwofilozoficznejrefleksji(Rękopisy
z1844r.,KrytykaHeglowskiejfilozofiiprawa,Grundrisse)pozostałynieznane.
PróbyodróżnieniaEngelsowskiegomaterializmuodantropologiiMarksa
pojawiłysięwprawdzie,leczpojawiłysięniejakonamarginesieruchu
marksistowskiego(Sorel,Brzozowski)iistotnejrolinieodegrały.Wsumie
zatemmarksizmjakoogólnateoriafilozoficznapozostałmartwylubeklek-
tyczny,mimoogromnejliteraturyinterpretującejzałożeniamaterializmu
historycznego.TezyoFeuerbachubyływprawdzieznaneicytowane,lecz
raczejjakoozdobnikretorycznyniżprzedmiotpoważnejanalizy.Takpopu-
larnedziśkategorie,jakalienacja,reifikacja,praxis,niemalnieistniały
wmarksistowskiejliteraturze.
DrugaMiędzynarodówkaniebyławprawdziejednolitym,scentralizo-
wanymorganizmemzdobrzeukształtowanym,przezwszystkichwyzna-
wanymkorpusemdoktrynalnym;byłaraczejluźnąfederacjąpartiiizwiąz-
ków
zawodowych,połączonychwspólnąwiarąsocjalistyczną,ale
działającychoddzielnie.Niemniejzdawałasięporazpierwszywcielać
