Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
MarianGorynia
Poznawczeipraktycznefunkcjenaukekonomicznych
zperspektywynowegopragmatyzmu
DyskursdotyczącyfunkcjipełnionychprzezNEprowadzonyjestodwieków[Bana-
szyk,Deszczyński,Gorynia,Malaga2021].Dyskusjanadtymzagadnieniemnie
przyniosłajednakjakdotychczasjednoznacznychrozstrzygnięć.Wodniesieniudo
tejkwestiidajesięwyróżnićdwaodmiennestanowiska:pierwszeartykułujące
podejściepozytywne,drugiepromująceaktywne,normatywnezaangażowaniesię
NEwtworzenie/ulepszanieotaczającejrzeczywistości,nawiązującedokoncepcji
konstruktywizmu(konstrukcjonizmu),pragmatyzmuoraznowegopragmatyzmu.
Podejściepozytywnezakładaprzedewszystkimfunkcjęopisowo-wyjaśniającąNE
czyekonomii[Lipowski2011].Wtymujęciunaukapowinnabyćpozbawionapier-
wiastkówwartościującychinormatywnych.Wpodejściunormatywnymzalecasię
szerszyzakreswykorzystaniaNEzarównodostawianiacelówrozwoju,jakido
definiowaniaśrodkówprowadzącychdoichosiągnięcia[Krugman2020].
Wniniejszymopracowaniuprzyjętologikępodejścianormatywnego,bliską
nowemupragmatyzmowi.Zgodniezpowszechnieprzyjętymrozumieniemspo-
łecznejrolinaukiwinnaonasłużyćcelowemu,metodycznemu,zorganizowanemu
iuporządkowanemupoznaniurzeczywistości.Badanianaukoweprowadząwefekcie
dotworzeniateoriinaukowychocharakterzeopisowym,wyjaśniającymorazinter-
pretującymtęwarstwęrzeczywistości,którawnaszymprzypadkuobejmujeprocesy
gospodarowania.Badaniaipoznanienaukowezorientowanesąnaidentyfikację
mechanizmów,zależnościiprawidłowościrządzącycheksplorowanąrzeczywistością
[Gorynia2018].Stanowitoistotępoznawczejfunkcjinauki.Zespołecznegopunktu
widzeniaważniejszajednakjestjejrolapraktyczna,aplikacyjna,anawetwdroże-
niowa.Tenostatnizestawrólnaukamożeodgrywaćwtrzechwersjach:normatywnej,
predykcyjnejiprognostycznej.
Oczywistejest,żebezadekwatnegodopasowaniawypracowanychteoriido
rzeczywistościnaukaniejestwstaniespełniaćfunkcjipraktycznychwsposóbprzy-
noszącykorzyścispołeczeństwu.Wzwiązkuztymjejrolapoznawczamacharakter
pierwotny,podstawowy,zasadniczyiwarunkującyspełnianiefunkcjipraktycznych.
Dobra,zachowującazwiązekzrzeczywistością,teoriaadekwatnieopisujeiwyjaśnia
orazinterpretujerządząceniąmechanizmyijakotakapotencjalniemożebyćuży-
tecznadowykorzystaniawpraktyce.Identyfikacjairozpoznaniemechanizmówprzy-
czynowo-skutkowychrządzącycheksplorowanąrzeczywistościąmożebyćpodstawą
doformułowaniarekomendacjiodnośniedotego,jakpowinnabyćonakształtowana,
zmienianiaczytworzona.Właśniedotegosprowadzasięistotanormatywnejfunkcji
każdejdyscyplinynauki,wliczającwtooczywiścietakżeNE.Wodniesieniudonich
należyjednakzaznaczyć,żewrolinormatywnejobejmująconajmniejdwaistotne
elementypopierwszeokreśleniecelów,doktórychludziepowinnizmierzaćwpro-
wadzonychdziałaniachgospodarczych,podrugiezaśwykorzystanieuzyskanejwie-
dzyopisowo-wyjaśniającejdotyczącejużycianarzędziprowadzącychdoosiągnięcia
tychżecelów.Zcałymnaciskiemtrzebawięczaakcentować,żewpełnieniufunkcji
normatywnejNEsątylkopoczęściHnaukowe”.Jesttokonsekwencjąfaktu,że
określanielubwyznaczaniecelówsystemuspołeczno-gospodarczegojestnierzadko