Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
13
deutykinauki.Nadmienię,żedefiniowanieirozjaśnianietenfilozof
opracowałnapotrzebyzagadnieńmatematycznych(dokładniej:napotrze-
byoparciaarytmetykinalogice),astosowałtakżewodniesieniudopro-
blemówfilozoficznych.Iwtymwłaśniekontekściestaramsięjebadać.
Kolejnączynnościąpoznawcząjestwnioskowanieprzezanalogię.
ZbieramzpismFregegoprzykładytakichwnioskowańistaramsięprzed-
stawićstrukturęwnioskowaniaprzezanalogię.
Wrozdzialeostatnimpokazuję,jakFregeposługiwałsięczynnościami
analizowania,definiowaniaprzezabstrakcjęiczynnościąrozjaśniania,na
przykładziebadaniadwóchwielkichproblemówfilozoficznych:liczby
orazprawdy.
Zaproponowałkilkaodmiennychsposobówdefiniowanialiczby.
Wswychwczesnychpismachliczbędefiniowałjakowykładnikfunkcji
konstytuującejciąg.NatomiastpocząwszyodGL(1884),odróżniałliczbę
(Zahl)odliczebności(Anzahl)25.Liczbęuważałzabezczasowy,nieprze-
strzennyiobiektywnyprzedmiot(Gegenstand),któregobadaniesprowa-
dzałosiędorozjaśnianiajegonatury.Zkoleidlaliczebnościpodał(słow-
nie)definicjęprzezabstrakcję,opartąnarównolicznościpojęć.Można
mówićjeszczeotrzeciejdefinicjiliczbyzGG,którąsformułowałnapod-
stawiedefinicjizGL,aleprzedstawiłzapomocązbudowanegowtymcelu
systemulogikipredykatówdrugiegorzędu.Kolejnawersjadefiniowania
liczbybyłazwiązanazzastosowanymisposobamiuniknięciaantynomii,
aupodstawostatniejległapróbaoparciaarytmetykinageometrii.
NiemożnamówićojednejkoncepcjiprawdywfilozofiiFregego.
Niemieckifilozofwyszedłodprawdywidzianejwtlesądu,azamiast
„prawdziwy”i„fałszywy”posługiwałsięokreśleniami:„uznany”1„za-
przeczony”,„poprawny”1„niepoprawny”.Wszczytowymokresieswych
badańdoszedłdotezyoobiektywnościprawdyorazdokoncepcjiprawdy
ifałszujakowartościlogicznych.Badaniezagadnieniaprawdyzakończył
teząoniedefiniowalnościprawdyijejzwiązkuztrzecimkrólestwem.
Wbibliografiizostałyzebranewszystkiedotądopublikowanepisma
Fregego(książki,opublikowaneinieopublikowaneartykuły,wykłady,li-
sty,dziennik),którezachowałysiępomimozniszczeńwojennych.
25WpolskichtłumaczeniachtekstówFregegoniezawszejestzasygnalizowaneposługi-
waniesięprzezeńdwomasłowami:ZahliAnzahl,obaniekiedytłumaczysięjako„liczba”.
Tamgdzietokonieczne,wkwadratowymnawiasiezostaniepodanesłowoniemieckie,ja-
kiegoużyłFrege.
