Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
jestnaprzyszłość.Obazjawiskarozpatrujęwieloaspektowo3,wrozlicznych
kontekstachiuwarunkowaniach.Jakpokażęwkolejnychrozdziałach,gatunki
te-wczasachradzieckichprawienieobecne4-wefekciezachodzącychwRosji
przemianspołeczno-politycznych,atakżeuwolnienialiteratury(i,szerzej,kultury)
oddyktatucenzuryiideologii,niemalnatychmiastprzyciągnęłyuwagętwórców
iodbiorców.Zyskałyonenaznaczeniurównieżwtymsensie,żebrałyudział-na
pozycjirównorzędnegoświadkaepoki-wdyskusjioRosji.Literaturatawychodzi
naprzeciwoczekiwaniomitęsknotomczytelników,wobecktórychpełniróżnego
rodzajufunkcje-opróczludycznejdoniosłeznaczeniemafunkcjaterapeutyczna
ipocieszycielska,rekompensującaRosjanompoczuciezagubienia,wyobcowania
iutratyznaczenia.Niemniejważnawydajesiępotrzebarewanżunadomniema-
nychwrogachpaństwaispołeczeństwa.Obagatunkinależyujmowaćwrelacjido
innychzjawiskzdziedzinyfantastyki,zktóryminaróżnesposobykorespondują.
Świadomośćtegorodzajuwspółzależnościumożliwiadogłębnyopismodelu,czyli
zespołunajistotniejszychcechipowiązań,pozwalającychidentyfikowaćdany
utwórjakohistorięalternatywnąlubfantastykęsocjologiczną5.Ponieważchodziło
ouchwycenieogólnychprawidłowości,towpoluobserwacji,cooczywiste,nie
znalazłysięwszystkierealizacjeopisywanegomodelu.
Jedenzpolskichbadaczywspółczesnejliteraturyrosyjskiejnapoczątkuostat-
niejdekadyubiegłegostuleciazauważył,żeminąłjużczas,kiedyfantastyka
3WedługLemann,historiealternatywnewzakresiehistoriografiihistoriiwymagają
podejściainterdyscyplinarnego-literaturoznawczegoihistorycznego,natomiast
wzakresiefilozofiihistoriiijejepistemologii-kulturoznawczego,socjologicznego
iantropologicznego.W:N.LEMANN:PODobnahistoria,czylirzeczo…,s.30.
4Uwagatadotyczyprzedewszystkimhistoriialternatywnej.Choćfantastykasocjologiczna
pojawiłasięwRosji(ZSRR)jużwlatachdwudziestychXXstulecia(AleksiejTołstoj),ibyła
kontynuowanapoIIwojnieświatowej(IwanJefriemow,braciaStrugaccy,KirBułyczow,
DmitrijBilenkin),toażdookresupieriestrojkizajmowałapozycjęraczejmarginalną.
5Niniejszaksiążkazawieradwaróżnesposobyprezentacjihistoriialternatywnej
ifantastykisocjologicznej.Pierwszyzwymienionychgatunkówomawiamstosując
tradycyjnąwtegorodzajuopracowaniachzasadę-określampoleznaczeniowebadanego
pojęcia,historięjegonarodzin,opisujęprzemianyzachodzącewrazzrozwojem.
Natomiastwwypadkufantastykisocjologicznejwwiększymstopniuinteresujemniejej
tematycznezróżnicowanie,korelacjezinnymiodmianamifantastyki(przedewszystkim
rosyjskiej)iliteratury,jakteżzjawiskamipozaliterackimi-naturypolitycznej,
społecznej,religijnej,gospodarczejisferyideologii.
