Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Naukaowyrazie
§14
Wjęzykupraindoeuropejskimistniałajeszczeliczbapodwójna-numerusdualis,
którawłaciniezanikła;pozostałytylkodrobnejejszczątkiwodmianieliczebników:
duo(dwa),ambo(obaj)(zob.§53).
Podobnieprzedstawiasięsprawawdzisiejszejpolszczyźnie,gdziezachowały
siępewneformyliczbypodwójnej,jakdwieście,rękoma,oczyma.Por.przysłowie:
Mądrejgłowiedośćdwiesłowie.
Rodzaje.Językłacińskipodobniejakpolskiznatrzyrodzaje:
a.rodzajmęski-genusmasculinum(skrótm.)
b.rodzajżeński-genusfemininum(skrótf.)
c.rodzajnijaki-genusneutrum(skrótn.)
Rodzajrzeczownikówpoznajemy:
a.wedługznaczenia(rodzajnaturalny)
b.wedługzakończenia(rodzajgramatyczny)
Nazwyistotmęskichsąmasculina,np.pater(ojciec),agricola(rolnik);
nazwyistotżeńskich-feminina,np.mater(matka),femina(kobieta).Ponadto
rodzajumęskiegosąnazwymiesięcy,wiatrówirzek,np.decemberfrigidus(chłodny
grudzień),Aquiloperfrigidus(bardzozimnyAkwilon[wiatrpółnocnowschodni]),
Tiberisfavus(żółtyTyber).
Nazwydrzew,krajów,wyspimiastzakończonena-ussąfeminina,
np.:populusalta(wysokatopola),Aegyptusantiqua(starożytnyEgipt),Delus
clara(sławneDelos),Corinthusopulenta(bogatyKorynt).Nazwymiesięcysą
właściwieprzymiotnikami,traktowanymijakoprzydawkidowyrazumensism.
(miesiąc).Narodzajnazwrzekwpłynąłniewątpliwierzeczownikpospolityfu-
vius=rzeka,będącyrodzajumęskiego.Podobnielicznenazwydrzew,krajów,
wysp,miaststosowałysięwrodzajudorzeczowników:arborf.(drzewo),terraf.
(ziemia,kraj),insulaf.(wyspa),urbsf.(miasto);wszystkieterzeczownikisą
rodzajużeńskiego.
Wymienionezasadymożnaująćzadawnymipodręcznikamiwwierszykuła-
twiającyzapamiętanie.
Miesiące,wiatry,rzeki,ludy
zamężczyznuchodziływprzódy;
drzewa,kraje,wyspy,miasta,
choćz-us,byłyjakniewiasta.
Rzeczownikinieżywotnemogąbyćrodzajumęskiego,żeńskiego,nijakiego.
Ichrodzajwwieluwypadkachokreślićmożnawedługzakończeń,któresącharak-
terystycznedladanegorodzaju.Taknp.hortus=ogród(zzakończeniem-us)jest
masculinum,terra(zzakończeniem-a)femininum,ovum(zzakończeniem-um)
neutrum.Dalszeszczegółypoznamyprzyposzczególnychdeklinacjach.
