Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Fleksja
21
Przypadki.Deklinacjałacińskamasześćprzypadków:
1.nominativus-mianownikodpowiadającynapytanie:kto?co?
2.genetivus-dopełniacznapytania:czyj?czyja?czyje?kogo?czego?
3.dativus-celowniknapytania:komu?czemu?dlakogo?
4.accusativus-bierniknapytanie:kogo?co?
5.ablativus-napytania:kim?czym?zkim?zczym?(narzędnik-instrumen-
talis)
wkim?wczym?okim?oczym?(miejscownik-locativus)
odkogo?odczego?(ablativuswłaściwy)
6.vocativus-wołacz
Ablativusstanowiosobliwośćdeklinacjiłacińskiej.Językpraindoeuropejski
miałosiemprzypadków,zktórychsiedemzachowałosięwjęzykupolskim;brak
naszemujęzykowiprzypadkarozłączeniazwanegoablativem,jegofunk-
cjęobjąłunasdopełniaczwystępującyzprzyimkiem:od,z(czego),wtakichnp.
zwrotachjak:odojca,zmiasta.
Językłacińskizachowałsześćprzypadków,brakmunarzędnikaimiej-
scownika;ichfunkcjęobjąłablativus.Wtensposóbpełnionfunkcjętrzech
różnychprzypadków.Występujejakonarzędnik(ablativusinstrumentalis),
miejscownik(ablativuslocativus)orazablativuswłaściwy.Właściwie
zachowałysiępewneresztkilocativu,oczymniżej.Oszczegółachużyciaprzypad-
kówdowiemysięzdziałupoświęconegoskładni.
Podobniejakjęzykpolski(aleinaczejniżnp.angielskiczyfrancuski)język
łacińskimafleksjęnominalną,tzn.formyposzczególnychprzypadkówróżniąsię
końcówkami:tematcharakteryzujeznaczeniewyrazu,końcówkaokreślarolę
danegowyrazuwzdaniu.Tematikońcówkatotzw.cząstkifleksyjne,od
którychodróżnićnależycząstkisłowotwórcze(por.§157).Niewszystkiejednak
przypadkimająodmienneodinnychformy;toteżwartozapamiętaćpewnereguły
ułatwiającenaukęodmian.
Uwaga.Gramatykaopisowauwzględniapodziałwyrazunatematikońcówkęwedług
stanuwłacinieklasycznej,natomiastwgramatycehistorycznejprzyjmujesięjako
podstawęowegopodziałuraczejstanjęzykowejwspólnotyindoeuropejskiej.
§15
§16
