Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Elementyjęzykoznawstwa
33
nawzajemwsposóbniezawszedlanaszrozumiały,obserwowanojużoddaw-
na”101.Fragmenttenjestnadzwyczajinteresującywkontekścienaszychdalszych
rozważańdotyczącychjęzykoznawstwakognitywnego.Uprzedzająctokwywo-
dów,możnapowiedzieć,żepunktemwyjściategokierunkulingwistycznegojest
właśniekonstatacja,iżdziedzinytezostałyjużnlepiejpoznane”.
1.3.6.PsychologiczneifilozoficznepoglądyChomsky’ego
Nakreślonyuprzednioszkicgramatykitransformacyjno‐generatywnej
Chomsky’egozawieramnóstwoluk,jednakniebędęichuzupełniał.Ufam,że
docelówniniejszejpracybędzieonwystarczający.Kwestiaporuszonaostatnio,
tj.granicamiędzysyntaktykąasemantyką,prowadzinaspozaobrębjęzyko-
znawstwa-wdziedzinypsychologiiifilozofii.Dotychczasnieodwoływałem
sięwogóledopozalingwistycznychpoglądówChomsky’ego.Prawdajestjednak
taka,żetowłaśnieoneprzysporzyłymunajwięcejsławy102.Izapewnerównież
najwięcejprzeciwników.Ztegowzględu,nawetwtakpobieżnymopisiejegomy-
śliniemożemypominąćwątkówpsychologiczno‐filozoficznych.
Takjakstrukturalizm,zapoczątkowanyprzezdeSaussure’a,zostałrecypo-
wanytakżenagruncieinnychnaukspołecznych(np.etnografii,antropologii,
historiiczyteoriisztuki103),podobniegeneratywizmChomsky’egowywołałspo-
reporuszeniewinnychdyscyplinach,szczególniewpsychologiiifilozofii(ale
takżenp.wteoriimuzyki104).Ztegopowoduterminygeneratywizmigramatyka
generatywna(ew.transformacyjno-generatywna)stałysiędefactopolisemiczne:
oznaczajązarównookreślonąteorięlingwistyczną,jakiokreślonąpostawęfilo-
zoficzną(anawetmetafilozoficzną)105.
SamChomskyzaczynałkarieręjakojęzykoznawca.Szybkojednak(ibar-
dzozdecydowanie)wkroczyłnaterenpsychologii,piszącsłynnąrecenzjęksiąż-
kiB.F.Skinnera,wktórejpoddałmiażdżącejkrytycebehawioryzm,dominu-
jącywamerykańskichnaukachspołecznychodczasówBloomfielda106.Wjego
miejscezaproponowałmentalizm,rozumianyjakoprzekonanieopotrzebiewy-
jaśnianiaprocesówpsychicznychczłowieka,nawetzacenęobiektywnościopisu
naukowego107.Niedługopóźniejzgłosiłswójakcesdoracjonalistycznejfilozofii
101Ibidem,s.215-216.
102Por.J.Lyons:Chomskył,s.111,156-161.
103K.Polański:Wprowadzenie.W:F.deSaussure:Kursjęzykoznawstwał,s.19.
104MowaogeneratywnejteoriimuzykiautorstwaFredaLerdahlaiRay’aJackendofa.Co
ciekawe,Jackendofjestjęzykoznawcą-uczniemChomsky’ego,któryzczasemzbliżyłsiębar-
dzomocnodojęzykoznawstwakognitywnego.
105Por.J.Lyons:Chomskył,s.163-165.
106N.Chomsky:AReviewofB.F.Skinner’s“VerbalBehavior”.“Language”1959,Vol.35,
No1,s.26-58.
107N.Chomsky:Zagadnieniateoriiskładnił,s.37-40.
