Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
uważamjęzykzanajbardziejzasadniczyfaktkulturowy_twierdziLévi-
-Strauss._Popierwsze,językjestczęściąkultury(...).Podrugie,językjestza-
sadniczyminstrumentem,uprzywilejowanymśrodkiem,dziękiktóremuprzy-
swajamykulturęnaszejgrupy(...).Wkońcu,iprzedewszystkim,językjest
najdoskonalszymzewszystkichprzejawówporządkukulturowego,tworzących
systemynatejczyinnejzasadzie.Ijeślichcemyzrozumieć,czymjestsztuka,re-
ligia,prawo,amożenawetikuchnialubzasadyuprzejmości,należyjerozu-
miećjakokodyutworzoneprzezartykulacjeznaków,wedługmodelulingwi-
stycznegoporozumiewaniasięD
3
.
Językjakojedenzaspektówkultury,zewszystkichinnychaspektówdałsię
najłatwiejopisaćisformalizować,toteżdużegoznaczeniadlabadańróżnych
dziedzinkulturynabrałyteoriaimetodologialingwistykistrukturalnej.Na
gruncieamerykańskimrozwinęłasięantropologiakognitywna,zwanateżet-
nonauką,którawykorzystujeosiągnięcialingwistykistrukturalnej.Dlakogni-
tywistówpunktemwyjściasąanalizysemiotyczne,apojęcieznakurozszerzono
nainneaspektykultury.Czołowiprzedstawicieleetnonauki,tacyjakWard
Goodenough,StephenA.Tyler,AnthonyWallaceiinniuznająbadanieko-
munikatówjęzykowychzagłówneźródłopoznaniakodówkulturowych,czyli
podstawowychstandardówpostrzegania,wierzenia,ocenianiaidziałania.
Twierdzą,żezapośrednictwemjęzykamożnazrozumiećsposóbkonceptuali-
zowaniaprzezludzizarównoświataprzyrodniczego,jakispołecznego.Stan-
dardyzachowaniasięjęzykowego,uporządkowanewposzczególnesystemy:
fonologiczny,morfologiczny,syntaktyczny,semantycznyisymboliczny,sądla
tychbadaczykatalogiemform,którejednostkanarzucanadoświadczanąrze-
czywistość.Formyjęzykowestająsięzatemrodzajemkodudlaformpozajęzy-
kowych,czylicałegozakresupojęćidoznań,zapomocąktórychludzierozu-
miejąsensświata
4
.
Zarównoetnolingwistyka,antropologiakognitywna,jakistrukturalizm
etnologicznyodkrywająwteoriijęzykapodstawęteoriikultury.Tenzwrotku
badaniomjęzykowy,linguisticturn,jakidokonałsięwnaukachspołecznych,
przyniósłtakżezmianęprzedmiotubadań.Kluczemdobadańnadkulturą
izbiorowościamispołecznymistałosięwostatnichdziesięcioleciachodszuka-
niesensusubiektywnego,tj.zawartościznaczeniowejzjawiskkulturowych.
Uwagabadaczykierowanajestnasens,jakispołeczeństwaijednostkinadają
3
G.Charbonnier,RozmowyzLévi-Straussem,przekładJ.Trznadel,Warszawa1968,s.142.
4
Więcejnatentematzob.M.Buchowski,W.J.Burszta,Antropologiakognitywna:charakte-
rystykaorientacji,w:M.Buchowski(red.),Amerykańskaantropologiakognitywna,InstytutKultury,
Warszawa1993.
