Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
MilenaBuszkiewicz
wienia”jestniecałkiemadekwatnedoprzedmiotujegobadań.nKażdyNiemiec
znaniemieckilepiejlubgorzej,toznaczy,nawetniedouczonyNiemiecpowi-
nienmiećprawookreślaćsamodzielnie,nawłasnąrękę,żywągramatykęimóc
śmiałoporzucićwszystkiezasadyjęzykowe”15,uważał.Ztegopowoduutrzy-
mywał,żezaliczaniejęzykanarodowegodoprzedmiotówbadańszkolnychjest
niepotrzebne.Poglądtenbyłjednakskrajnieprzeciwstawnywobeczałożeń
GottschedaiAdelunga,którychwszelkiestarania,byustalićwspólnyjęzyknie-
miecki,miałyprzecieżznaczeniedlawszystkichNiemców.WbadaniachJaco-
bazagadnienietokrystalizowałosięzupełnieniezewzględunaszkolnictwo.
Uzasadniaonswojestanowiskownastępującysposób:nNietwierdzęnicin-
negoniżto,żewłaśnieswobodnyrozwójumiejętnościjęzykowychidziałanie
wspaniałychinstytucjinaturyzostająprzerwanewdzieciństwie,mowa,którą
wyssaliśmyzmlekiemmatkiiktóranamizawładnęławdomurodzicielskim
-jestniedoceniana”16.Sątomyśli,którewyraźnienawiązujądopracJeana-
-Jacques’aRousseauimłodegoHerdera,dokulturowegopesymizmu,który
przeciwstawiałsięwierzewpostęp-kultywowanejpóźniejwOświeceniu-
iopierałsiętakżenapojęciuorganicznego(naturalnego)wzrostujęzyka.
Grimmdługonieprecyzował,naczympolegadziałaniedialektujakofun-
damentucałkowitejstrukturyjęzykowej.nPoczątkówdialektubynajmniejnie
upatrywałwjęzykuludowym,zktóregojęzykliterackimógłbyczerpać[ł].
Dopieropóźniejzmodyfikowałswojestanowiskoizbliżyłsiędorzeczywi-
stegoporównaniaobuwarstwjęzykowych,gdystwierdził,żejęzykliteracki
zostałodświeżonyprzezdialekt,jednakżeniepowinnosięmiećprawado
zmianysamegodialektu,dowpływunaniego”17.Uznanierolidialektujako
tego,cowzbogacajęzykliteracki,pojawiłosiętakżewjegopóźniejszych
pracach.WtakisposóbpisalibraciaGrimmwewstępiedopierwszegowy-
daniaSłownikajęzykaniemieckiegooznaczeniuszwajcarskiegodialektudla
rodzimejliteratury.Dowodzili,żeszwajcarskijęzykludowynjestbardziej
czystym,nagimdialektem,którynarodziłsięzwolnościwsi,jeszczenigdy
niezrezygnowałzeswojegoprawaniezależnegowystępowaniaiwpłynąłna
językliteracki.OddawiendawnawywodząsięzeSzwajcariidoniosłedzieła
literackie,którychczęśćurokuzanika,kiedyichsubtelnelubsilniejzazna-
czoneelementyjęzykowesąnieobecnewjęzykuojczystym,sązniegoelimi-
nowaneizczasemzupełniewypierane.Języktakiejksiążkistajesięuboższy
oznaczące,np.stylistycznie,elementypoetyckie”18.
15J.Grimm,VorredenzurDeutscheGrammatik,t.1,Göttingen1819,s.9.
16Cyt.za:A.Domaschnew,JacobGrimm…,s.75.
17Tamże.
18J.iW.Grimm,DeutschesWörterbuch,t.1,Leipzig1854,s.17,cyt.za:A.Domaschnew,
JacobGrimm…,s.76.Pisarzem,wktóregotwórczościzdecydowanieprzejawiałsięjęzykoj-
czystywrozumieniuGrimma,byłJeremiasGotthelf,którywywodziłwładzęjęzykową,czyli
