Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pracy,wukładziednia,wstosunkudootoczeniaitp.Uformowanieprzeznasdzielnościjesttaksamotrudnewczasachpokojujakbohaterstwowczasiewalki.
Oczywiściesytuacjawczasiewojnyjestwyjątkowanatleniepodległegożycianarodu,gdyżstwarzaniebywałeokazjedodziałaniawłaśnieludziomdzielnym,śmiałym,
owielkiejsileduchaipatriotycznejofiarności.Niedotyczytojednakwszystkich.Wtaktrudnychchwilachodsłaniasięteżludzkietchórzostwoimałośćwśródczęści
zniewolonegospołeczeństwa.
Ztakimiprzywaramispołeczeństwapolskiegowalczyćmożnanaconajmniejdwasposoby:przezwychowaniewdzielnościikształtowaniepostawoporuwobec
moralnegozła.Przywychowaniuwdzielnościtrzebazwrócićszczególnąuwagęnatrzyzakresyzagadnień:
a)Poskromieniepychy,będącejźródłemwszelkiegotchórzostwawkontaktachzotoczeniem.
Odwagajestrzadkącnotą.Alektowie,czyniejesttocnotanajważniejsza.Człowiekposiadającyświadomośćtego,żewysiłkiemwłasnejwolipotrafiopanowaćinstynktstrachu,człowiektakiposiadaskarb
bezcenny:podstawędopowodzeniawkażdejsytuacjiżyciowej.Przedludźmiodważnymi–aletylkoprzedodważnymi–światstoiotworem.Idoodważnych–aletylkodoodważnych–należąZwycięstwo
iSława68.
b)Redukowanietchórzostwaprzezopanowaniewyobraźni,któraniepotrzebniegenerujenieracjonalnylękprzedludźmidoobsesyjnychrozmiarów.
Achoćbyśniekiedyczułsięźle,choćbycięchwyciływpazuryjakieśtroskiikłopoty–przemóżsięinawetwtychwarunkachmiejnaustachuśmiechiwesołąmelodię.Tenrodzajudawania,kiedytowesołą
melodiąstarasięczłowiekpokryćnurtującyserceniepokój–jestdobrągrąidobrymudawaniem.Odbywasięwtedyprocesautosugestii,któregowynikiembędzieto,żeniepokójilęk,troskaibólwycofająsię
gdzieśdalekowkątduszyprzedpogodnymuśmiechemiwesołąmelodią69.
c)Nieuleganieopiniiśrodowiska.
Powinieneśwzmacniaćwsobieidoskonalićpoczuciewłasnejsiłyiodwagi,powinieneśswojeotoczenieprzyzwyczajaćdotego,żebysięliczonozkażdymtwoimsłowem.Twojaodwagapowinnasięwyrażać
nazewnątrzprzezodważnezawszemówienieprawdy.Kłamaćiblagować–nigdy,albowiemblagaikłamstwosącechamitchórzów70.
Wychowaniepowinno–zdaniemtegopedagoga–odbywaćsięwdzielności,aniedodzielności.Należyjednakdozaistnieniatakrozumianegoprocesunawiązać
doindywidualnychzainteresowańdzieci.
Dzielność,doktórejtrafiasięiktórąrozwijasięprzezzainteresowaniachłopców–otoistotaruchuzuchowego71.
Jużjakotwórcametodyzuchowejodsłaniałprzedinstruktoramiperspektywędostrzeżeniafenomenuwychowania,któregocechącharakterystycznąjestspecyficzna
„dwoistość”oddziaływań,sferainter-esseuwikłanychwewzajemnerelacjepodmiotów,zanurzonychwkulturęiżycie,obiektywnetrendyrozwojowe,azarazem
ludzkiepragnieniaizamiary,aktdziałania–jakoobdarowywaniaczymśiniepowtarzalnyaktjegodoznawania,wymykającysięjakiejśtechnologii,jakiemukolwiek
zaprogramowaniuczyopanowaniupojęciom.Wychowaniemożezaistniećtaknaprawdędopieronagranicy„ja”i„drugiego”,nagranicytego,cozachodzipomiędzy
zuchamiiichzuchmistrzem,wsferzeintersubiektywności.
Nicdziwnego,żeideadzielnościzostałauczynionatakżewruchuzuchowymwartościąprzewodniąimotoremzasadniczegodziałania.
Dzielność–toznaczywoczachchłopcaprzedewszystkimodwaga,siła,zręczność,wytrzymałość–pojętafizycznie.Dzielnośćfizycznajestwszystkimdlamałegochłopca72.
DzielnośćpostrzeganabyłaprzezKamińskiegojakowartość,którapowinnaspełniaćdominującąfunkcjęwtymokresieżyciairozwojudzieci.Matoswoje
zakorzenieniewniezwykletrafnympodpatrzeniunajistotniejszychzainteresowańmałychchłopcówwwiekuzuchowymiichzabawpodwórkowych.
Byłoto,jakpiszeA.Kamiński,
[...]wkroczenienaterennieobjętyprzezdom,szkołęikościół.Nateren„czwartegokrólestwa”–naterenżyciakoleżeńskiego,którerozwijasiębujnieniegdzieindziejjaktylkonapodwórzu,ulicy,naplacu,
łączcepodmiejskiej,wparku.Wkrólestwiezaśtym–królestwiepodwórzaiulicy–rządzącymideałemjestideałdzielności73.
Wrazzdojrzewaniemjednostkidzielnośćpowinnaprzekształcaćsięwwartośćkontrybutywną,uczestniczącąwrealizacjiinnychwartości.Dladorosłegobrata
–instruktorazuchowegobyłabyonajużczymśniewystarczającymwjegorozwojuduchowym.DlategoproponujeKamiński,byposzerzyćwwiekuharcerskim
dzielnośćopewnewartościwewnętrzne.
Bądźodważnywbitwie,alebądźrównieżodważnywmówieniuprawdy![...]Dzielnychłopakniemożebyćgłupcem74.
Komentującmiędzyinnymidwapunktyprawazuchowego–„Zuchjestdzielny”i„Wszystkimjestzzuchemdobrze”–podkreślał,żełącząonewsobiedzielność
osobistązbardzoszerokopojętymaltruizmem.Tymsamymobejmująwszystkieogólneideałyludzkie.Cnotadzielnościstanowiprzytympunktwyjściadowszystkich
prawzuchowych.
Podnosimydążeniedodobraosobistego,wyrażonewpojęciudzielności(nietylkodzielnośćfizyczna,leczidzielnośćmoralna)–dozasadycennegoideału.Mówimy:„Zuchmusibyćdzielny”.Alewtej
chwilidodajemy:„Zuchmusibyćdzielnydlatego,abywszystkimznimbyłodobrze”!Sądzę,żewtejformule–bardzołatwejdozrozumieniaprzezdziecko–sięgnęliśmyszczytówidealizmuzrozumiałego
dlachłopcadwudziestegowieku.Bądździelny!Starajsiębyćodważnym,silnym,prawdomównym,sprytnym,zręcznym–jednymsłowemstarajsiębyćdzielnym.Poto–żebybyćdla„wszystkich”
pożytecznym.[...]
Dwomazdaniamiśrodkowymipunktówprawazuchowegozatoczyliśmytakszerokiłuk,żemożebyćonnajchlubniejszymwyrazemetykiobecnychczasów,podanejwformietakbardzoodpowiadającej
właśniepoglądomdzisiejszym,niemalbałwochwalczonastawionymwstosunkudoludzkiejdzielności75.
Rolązuchowychwychowawcówjesttowarzyszeniedzieciomwzdobywaniudzielności76.Wtymobszarzejestnajwięcejdozrobieniaituinstruktorzy–
przewodnicypoświeciewartościiwyposażeniwzdobyczewiedzynowoczesnejpsychologiiipedagogikisąnajbardziejpotrzebni,skautingwtymzakresiedysponuje
zaśszczególnymimożliwościami.Istotątakpostrzeganegowychowaniajestzwróceniesięprzezwychowawcówdogłębidoznającychichistotludzkich,abyonesame
stawałysięsobą,byszukałyiodnalazłysiebie.Zachodzituprocesintrocepcji,czylispecyficznegosposobureagowaniapodmiotudoznającegonasenswartości
iideałów,kulturyducha,którychnośnikiem,wzoremjestwłaśniejegowychowawca,podmiotdziałający.
Kamińskiuważał,żeimwięcejwpiszemywcelezałożonejakiejśorganizacjiideałówczyzamierzeń,tympłytszabędzieichrealizacja.
Nastawieniesięwtychsprawachnawszechstronnośćniesiezsobąstrasznedlakażdejideologiiniebezpieczeństwo:deklamatorstwoijeżelisięchceosiągnąćpoważnewynikiwoddziaływaniunachłopca
–należysięskoncentrować.Należy,wybrawszycelzasadniczy,posuwaćnadrugiitrzeciplaninne.Wtedytylko,zarównomysamibędziemywiedzieć,czegochcemy,jakteżspołeczeństwozorientujesię,
czegoponasspodziewaćsięnależy77.
Wskazałtakżenasytuacje,któredegradująsamokształceniowyiwychowawczysensruchuamatorskiego,amianowicie:
„sukceszawszelkącenę”,pozyskiwaniedozespołuosóbprzedewszystkimsprzyjającychmaksymalizacjisukcesów,kosztemludzi„»zwyczajnych«,przeżywającychtuswojąinicjatywęamatorską”;
„zespółprzestajesłużyćspołeczności,któragopowołaładożycia(swemuzakładowipracy,domowikultury,organizacjispołecznej)”,bysłużyćsobieiswoimsukcesom;
„pusty»znakfirmowy«”–członkamizespołuniesąpracownicyfirmy,podktórejszyldemprowadzonajestjegodziałalność;
„zaprzestanie”amatorskiej,wolnoczasowejnarzeczzabieganiaowartościmaterialne;
„nastroje»przepychaniasię«doźródełkorzyści,intrygi,forsowaniezasady,iżceluświęcaśrodki”78.
NiemasięcodziwićtaksilnieakcentowanejprzezKamińskiegoideidzielności,odwagiczyradykalizmukrytycznego,jakokonstytutywnychwartości,którewnoszą
dożyciamłodegopokoleniaruchyizwiązkimłodzieżowe.Sammówiłosobie,żejesttworemzwiązkówmłodzieży.
Mojaosobowośćjestukształtowananieprzezrodzinę,nieprzezjakieświelkiesystemypolityczne,aprzezzwiązkimłodzieży79.
Toonesązwiastunaminowychidei,gdyżmłodzieżpierwszaujawniawswoichpublicznychwystąpieniach,proklamacjachczyaktachprotestutroskęoidee
iwartościmoralne,religijneczypolityczne,narzeczktórychwartosiębezinteresowniezaangażować.
JadwigaWierzbiańska,wieloletniaNaczelniczkaHarcerek,zaprzyjaźnionazrodzinąKamińskich,napisaławswoichwspomnieniach:
GdyaresztowanodruhnęStraszewskąw1943roku–po3miesiącachorganizacjająwykupiła.Kamykchciałsięoddaćwręcegestapozauwięzioną[...].Starałsięprzeciwdziałaćubocznym,jakżegroźnym
skutkomwojny–wykolejeniasięmłodzieżywpodziemnejsłużbie.Zpasjązachęcałmłodychdonauki,dointelektualnegokształcenia,doprzygotowaniasięzmyśląojutrzewszelkimisposobami,
dowykonywaniawprzyszłościwybranegozawodu.Byłniezwykledzielny.Miałtakąpostawę,ojakiejpiszewswojejksiążce„Narodzinydzielności”.Wielkimwysiłkiemwoliwypracowałwsobiedzielność,
tenczłowiekprzecieżtakciężkochory.Byłnaprawdędzielnywróżnychjakżetrudnychiciężkichokolicznościach.Miałniewyczerpanyoptymizm,wiaręwpozytywnestronyludzkiejnatury,przekonany,
żemożnastworzyćwarunki,wktórychgórębiorątewartościtkwiącewkażdymczłowieku,choćbywminimalnymstopniu.Miałniemalchłopięcąwiaręwostatecznezwycięstwohumanistycznychwartości80.
Innymwymiaremdzielnościjestodwoływaniesięwwydobywaniusięzszerokopojmowanejniewoli(stanówzniewolenia)dokategoriioporu,którejnadałmiano
małegosabotażu.Zasadyjegostosowaniajakospecyficznejformynękaniawroga(opresora),ajednocześniedodawaniaduchaspołeczeństwumająprzecieżmiejsce
takżewrealiachpokoju,jakopomocludziomwrozwojuorazwrozpoznawaniuipiętnowaniuwroga.Jesttobowiemaktformacyjnyludzkichcharakterówwtych
