Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MiędzyHomburgiemaRüsselheimleżałFrankfurt,atakżeotaczającego
zewsządterenyelektoratu-arcybiskupstwaMoguncji(Mainz).Zkoleipodru-
giejstronieRenu,patrzączDarmstadtnazachód,znajdowałysięziemie
PalatynatupodchodzącepodWorms(Wormację),wolnemiastocesarskie.
PalatynireńscybylinajpotężniejszymibezpośrednimisąsiadamiHesji-Darm-
stadt(Wittelsbachowiebawarscy-wXVIIIstuleciu:JanWilhelm-pan.
1690-1716,KarolIIIFilip-pan.1716-1742iKarolIVTeodorpan.1742-
1799,od1777rokurównieżelektorBawarii).Moguncjaokazałasięwswych
kalkulacjachpolitycznychzmienna,takjakzmienialisięwybieralniarcy-
biskupi-elektorzy,zaśdziedzicznipalatynirealizowalikonsekwentniepolity-
kędomubawarskiego.IdącwprostejliniinazachódodPalatynatu,znajdo-
wałsięelektoratbiskupaTrewiru,jeszczedalejKsięstwoLuksemburga,aż
wkońcuKrólestwoFrancji.
ZkoleiHesja-KasselstykałasięnawysokościGetyngi(")ttingen)zzie-
miaminadmorskiegoElektoratuHanoweru.Getyngabyłaniemalorzutka-
mieniemzKassel.Przyokazjiwartozauważyć,żeokoliceHesjiiśrodkowego
RenuwcaleniebyłynajbardziejrozczłonkowanympolitycznierejonemNie-
miec,znaczniegorzejpodtymwzględembyłowewciśniętymmiędzyElekto-
ratHanoweruiHesję-KasselodwschoduaRepublikęZjednoczonychPro-
wincjiNiderlandówodzachodunadreńsko-westfalskimokręguRzeszy.
Mimopotężnychipotencjalnieniebezpiecznychsąsiadówizłychzwykle
stosunkówz„bratnią”Hesją-Kassel,atakżerozczłonkowaniaswegoteryto-
rium,władcyHesji-Darmstadtmogliprowadzićpolitykęnawłasnąrękę,bio-
rącoczywiściepoduwagęmożliwościniewielkiegopaństwa.Kilkarazypań-
stwotowysuwałosięnapierwszyplandziejówpowszechnych,m.in.poprzez
udziałwzdobyciudlaBrytyjczykówGibraltaruwsierpniu1704roku,osła-
biająccesarzanadRenempoprzezpoparciePrus(1768)czyteżdzięki
niewątpliwymzasługommieszkańcówipatronatuwładcówdlaprądów
oświecenia,awcześniejjeszczedlasztuki-wtymzwłaszczamuzykiiarchi-
tektury.
Gdywroku1806rokucesarzFranciszekIzlikwidowałŚwięteCesarstwo
RzymskieNaroduNiemieckiego,jednymzeskutkówtejdecyzjibyłopod-
niesienieHesji-DarmstadtdorangiWielkiegoKsięstwaitakdotrwałado
1918roku.Do1806rokuHesja-DarmstadtuzyskałaSeligenstadt,Michel-
stadtiHeppenheimkosztemterenówlikwidowanegoElektoratuMoguncji.
Otrzymałatakżewschodnie(temiędzyGießenaNiddą)ziemieKsięstwa
Solms.Do1866rokuprzejęłamiastoMainz,atakżeWormacjęipalatynacki
niegdyśAlzey.Zwłaszczanabytkiz1806rokupoprawiłyspójnośćterytorial-
nąpaństwa.
~11~
