Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
STYLGOTYCKIWEUROPIE
Gotykbyłstylemwarchitekturze,rzeźbie,malarstwieirzemiośleartystycznym
(złotnictwo,kowalstwoartystyczne,ceramika,hafciarstwo,stolarstwoartystyczne),
któryrozwinąłsięwokresiedojrzałegoipóźnegośredniowiecza.
Zapierwszedziełoarchitekturywstylugotyckimprzyjmujesięwschodnichór
wopactwieStDenispodParyżem(XIIwiek).Sztukabudowniczychfrancuskichiich
innowacyjneodkryciakonstrukcyjne(sklepieniekrzyżowo-żebrowe,przyporyiłuki
oporowe)rozprzestrzeniłasiędoinnychkrajówEuropy.WkrótcebyłaobecnawAnglii
(XIIw.),Hiszpanii,SkandynawiiiEuropieŚrodkowej(XIIIw.)[Białostocki2001,Fle-
tcher2020,Honour2002,Watkin2008].
StosunkowoniewielebudowligotyckichpowstałoweWłoszech(dowyjątkówna-
leżąkatedrywMediolanie,Florencji,Sienie,Orvieto),tamjużodtrzeciejdekadyXV
wiekubyłobecnynowykolejnystylwarchitekturzeisztuce–renesans[Białostocki
2001,Fazio2013,Fletcher2020,Koch2017,Watkin2008].
Konstrukcjabudowligotyckich(użyciesystemuszkieletowego:sklepieńkrzy-
żowo-żebrowych,filarów,przypóriłukówoporowych)pozwalałanawznoszeniebu-
dowliwysokich,umieszczaniewścianachzewnętrznychwielkichokien(wtymrozet
wypełnionychkompozycjąwitrażową).Głównymicechamistylugotyckiegowarchi-
tekturzebyłastrzelistość(wertykalność)orazbogatadekoracjarzeźbiarskaimalarska
[Białostocki2001,Honour2002,Koch2017,Watkin2008].
PozbawienieĆdomuBożego’cechobronności(takistotnychwokresieromańsz-
czyzny)wiązałsięzwiększymbezpieczeństwmiastizezmianąsystemuobronyośrod-
kówosadniczych:odXIIIwiekumiastabyłyotaczanesolidnymimuramiobronnymi
[Davies1999,Koch2017,Mączak1997].Wokresieśredniowieczamiastaeuropej-
skie,pomimoklęskzarazyiwojen,rozwijałysiędynamicznie,możemystwierdzić,że
okrzepławówczasstrukturaistniejącejdodzisiajsieciosadniczej.
Wodróżnieniuodwczesnegośredniowiecza–wokresiegotykupowstałyliczne
budowleświeckie,odpowiadającnapotrzebyrosnących,corazludniejszychmiast:
ratusze,haletargowe,szpitaleidomyopieki,kolegiaiuniwersytety,zamkiikamie-
nicemieszczan[Białostocki,Fazio2013,Fletcher2020,Honour2002,Koch2017,
Watkin2008].
Donajwybitniejszychprzykładówsakralnejarchitekturyeuropejskiejwstylu
gotyckimzaliczymymiędzyinnymi[Białostocki2001,Fazio2013,Fletcher2020,Ho-
nour2002,Watkin2008]:
-katedryikościołyfrancuskie:wChartres(XIIIw.),wAmiens(XIIIw.),katedraNotre
DamewParyżu(XII/XIVw.),Reims(XIII/XIVw.),Rouen(XIII/XIVw.),kaplicaSa-
intChapellewParyżu(XIIIw.),
-katedraśw.WitanaHradczanach,Praga,Czechy(XIIIw.),
-katedryangielskie:wSalisbury(XIIIw.),York(XIV-XVw.),Wells(XIIIw.),
-katedrywłoskiew:Mediolanie(XIVw.),Orvieto(XIVw.),Florencji(XIII-XIVw.)
iSienie(XIIIw.),
-katedraniemieckawKolonii(XIV-XIXw.),
-kościołyniemieckiew:Lubece(XVw.)iStraslundzie(XVw.),
-kościółśw.AnnywWilnie(XVw.)wPolsce(Litwa).
39
