Содержание книги
перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
Jesttozabiegstosowanyprzezumysłludzkinietylkowobecdziejów,
alewobecwszelkichzjawiskprzebiegającychwczasie.
Wszakżehistoryk,dokonująctegozabiegu,musizdawaćsobie
sprawęztego,żedeformujedzieje.Bergsonowskieuwagioczasie
ijegoniepodzielnościnaodcinkistosująsięoczywiścietakże
dohistorii.Ktoprzez„okres”rozumieodcinekczasuutrzymujący
jednolite,niezmiennecechy,jakgdybyhistoriazatrzymałasięwswej
zmienności,tegonieuchronniemusispotkaćzawód:takichjednolitych,
zatrzymanychwczasieokresówniema.To,cojestwydzielonejako
okres,równieżjestpłynne;whistoriiestetykitaksamojakwkażdej
innej.Jestnaturalnąskłonnościąumysłuzatrzymywaćpotokzdarzeń;
alejestteżobowiązkiemrefleksjinaukowejwidziećtenbłąd
ikorygowaćgooddajączdarzeniomichpłynność.
WilliamJamesokreślałświadomośćludzkąjako„potok”,ataksamo
Cassirerokreślałhistorię.Określenietostosujesiędokażdejhistorii,
nienajmniejhistoriinaukiiprądówumysłowych,którejczęściąjest
historiaestetyki.Conajwyżejmożnapowiedzieć,że„okres”historii
jesttymjejodcinkiem,wktórympłynieonawzględnie
prosto,wjednymkierunku,bezodchyleńczyzmałymi
odchyleniami—ażdozakrętu.Aleitotylkowprzybliżeniu,
boprostychliniiwrzeczywistościniema,kierunekzmianumysłowych
trudnyjestdoustalenia,przeważniezmieniasięstopniowo,bez
wyraźnychzakrętów.Azresztąwszystkotosątylkoporównania
imetafory.
6.NASILENIA.Historianiezawszejednakprzebiegarównomiernie:
maswenasilenia.Aponasileniachprzychodzączasymniejlubwięcej
puste.Wykładhistoriiznaturyrzeczyuwydatnianasilenia:aleokresy
pustesąniemniejrealne.Takteżbyłowhistoriiestetyki.Względnie
pustymokresembyłwniejwiekXIV.Późniejokresypustebyły
wposzczególnychkrajach;gdyjednakbraćEuropęjakocałość,
toodXVwiekubyłownowożytnejestetycestałenasilenie.Dzieje
sąciągłewtymsensie,żenigdysięniezatrzymują,natomiast
sąnieciągłewtym,żeniezawszesąwypełnione.Nasileniasąwnich,
obrazowomówiąc,jakoazynapustyni.Jakniemagranicnapustyni,
takteżniemaichwpustychodcinkachhistorii.Historykpodejmujący
periodyzacjędziejówmożepuste(ściślej:względniepuste)latamiędzy
nasileniamiprzydzielaćdotegolubdoinnegonasilenia:dotego,które
poprzedzałopustelata,lubdotego,którenastępowałoponich;
maprawopostąpićwjedeniwdrugisposób.Kiedyskończyłasię
