Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
FAZAPIERWSZA:1830–1860
dzamiduchownymi,świętymi.Jego„politykapozytywna”domagałasięustrojunietylko
religijnego,aleiteokratycznego.Nauczanieilecznictwopowierzałaklerowi.Zwalczała
parlamentaryzm,domagałasięwładzydyktatorskiej,dziedzicznościurzędów,cenzurynie
tylkoksiążek,aleiumysłów,zwalczaniamyśliniepodległej.Uczonympozwalałapodej-
mowaćtetylkozagadnienia,którezostałynakazaneprzezwładze.Kazałapalićwszystkie
książkiniedającebezpośredniegopożytku.AwreszcieComte,pierwotniefanatyknauki,
utraciłdoniejzaufanie,uznałabstrakcyjnedociekaniazaniezdrowedlaludzizajęcie.Za-
cząłteżwyrażaćniechęćdoGreków,asympatiędoteokracyjWschodu,anawetdofety-
szyzmu,któryuznałwkońcuzastanowiskonajbliższepozytywizmowi.
ZESTAWIENIE.Comtejestprzezwiększośćhistorykównazywany„twórcąpozyty-
wizmu”jibyłnimrzeczywiściewtymsensie,żenamiejsceluźnychpomysłówpo-
zytywistycznychwytworzyłwielkipozytywistycznysystem.Nieprzeczytemufakt,że
głównemyślipozytywizmubyłygłoszonejużprzednim,żejegoprawotrzechfazwzię-
tejestzSaint-Simona,ajegoklasyfikacjanaukmałoróżnisięodd,Alembertowskiej.
Alesątakżehistorycy,którzywysuwająwątpliwość,czywogóleComtebyłpozy-
tywistą.Ijeślitrzymaćsięjegowłasnegookreślenia,toistotnieniebyłpozytywistązde-
cydowanymikonsekwentnym.Nawetwpierwszejfazieswegofilozofowania,atym
bardziejwdrugiej.Niektórzyjegopoprzednicy,jakzwłaszczaHumeid,Alembert,byli
pozytywistamibardziejkonsekwentnymiod„twórcypozytywizmu”.Ataksamoróżni
jegonastępcy.Pozytywizm,czylioparciewiedzywyłącznienafaktach,byłtylkojednym
zmotywówjegofilozofii,itotakim,któregonieutrzymałwcałości.Jestażnazbytwie-
lepowodów,byodróżniaćfilozofiętwórcypozytywizmuodfilozofiipozytywizmu.
Programograniczeniabadańdotego,corealne,pewne,ścisłeipozytywne;prze-
konanieowzględnościwszelkiejwiedzy,ograniczenienaukidofaktów,itowyłącznie
zewnętrznych;określeniejejzadaniajakoprzewidywaniafaktów;rozszerzenieprzyrod-
niczegotraktowaniafaktówtakżenafaktyhumanistyki;nieangażowaniesięprzytrans-
cendentnychzagadnieniachnietylkowtwierdzenia,aleiwprzeczenia;nacisknaspo-
łeczneuwarunkowanieinaspołecznekonsekwencjenauki;przekonanie,żedo
pozytywnegostanowiskamożnadojśćtylkostopniowojtosącechykażdegopozyty-
wizmu.NatomiastcechąspecjalniepozytywizmuComte,ajest:żewedługniegoludz-
kośćdopierowtrzeciejfazieswegorozwojudoszładopozytywizmu;żenaukiklasyfi-
kowałwedleichogólnościizłożoności;żewyparłsięnietylkometafizyki,aletakże
teoriipoznania,logiki,metodologii,psychologii;żeetykajegobyłaetykąaltruizmu;że
hasłamijejbyłyLudzkość,PostępiŁad;żedoprowadziłdoReligiiLudzkości.
Towszystkonależałojeszczedopozytywizmu;aleuComte,ałączyłosiętakżezta-
kimimotywami,któreniemiałyjużżadnegozwiązkuzpozytywizmem,anawetbyły
znimwniezgodzie.Byłpozytywistą,aletakżebyłsynemniepozytywistycznejepoki.
SystemswójspisałirozpowszechniłwdrugiejtercjiXIXw.,którajużprzeszładomini-
malizmu,alewymyśliłgojeszczewpierwszejtercji.Możeteżbyćporównywanynawet
zówczesnymimetafizycznymiidealistamizewzględunapodobnysposóbfilozofowa-
