Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wanianatematznajomościziempolskichwEuropie
zaczęłystopniowoulegaćzmianie.Studianadświatem
antycznympozwoliłystwierdzić,żejużwtamtychcza-
sachEuropaŚrodkowabyładośćdobrzeznana.Doty-
czyłotorównieżterenówpóźniejszejPolski,mimonie
zawszeprecyzyjnegonazewnictwageograficznego.
Niekiedypodawanewiadomościmiałynawetcharak-
terfantastyczny.Wynikałotozfaktu,żeautorzy
poszczególnychtraktatówczymapnieznalizautopsji
naszychziem,któreleżałypozastrefąintensywnej
penetracjiGrekówczyRzymian.Podawaneprzeznich
informacje–naogółnieweryfikowane–opierałysię
zazwyczajnarelacjachprzekazywanychprzezosoby
wojskowe,podróżnikówczykupców.Niestetynie
zawszeposiadalioniumiejętnośćprecyzyjnegoprze-
kazywaniawiadomości.
Terenynasinteresująceleżałyzdalaod„ekumeny”
antycznejGrecji.Niemniejjednakczęśćznichznala-
złasięwkręguzainteresowaniaHerodota(ok.484–
–426p.n.e.),historykaipodróżnika,zwanego„ojcem
historii”.WDziejachzamieściłinformacje,które
możnaodnieśćdoterytoriumbyłejRzeczypospoli-
tej,zwłaszczadojejwschodniejczęści.Znajdujemy
m.in.relacjęoNeurach,którychumiejscowiłmiędzy
PodolemaWołyniem.Niektórzyhistorycyidentyfi-
kujątenludzPrasłowianami.Szczegółowoscharak-
teryzowałDniepr(Borystenes).Herodotnazwałteż
Słowian„ScytamiOraczami”.Dodzisiajtrwajądys-
kusjehistoryków,czywymienioneprzezniegoGóry
Rifejskie(MontesRiphaei)toSudetylubKarpaty,czy
teżjedyniewytwórjegowyobraźni.
WiększąuwagęzwracanonaterenydzisiejszejPol-
skiwgeograficznychdziełachstarożytnychRzymian.
MarekAgrypa(63–12p.n.e.)naswojejmapieświa-
tazaznaczaSarmatię,OceanPółnocny(identyfiko-
wanyzBałtykiem)orazrzekęVistulę(Wisłę),którą
niejakowprowadziłjużnastałedogeografiiikarto-
grafiiświatowej.ZnajomośćWisłyprzezstarożyt-
nychwynikałazkontaktówhandlowychRzymian,
zwłaszczazprzebieguszlakubursztynowego.Ko-
lejnybadacz,PomponiuszMela(1.poł.Iw.n.e.),
wdzieleOpołożeniuświatamówioSarmacjirozciąga-
jącejsięmiędzyWisłąaDunajem.PliniuszStarszy
(23–79n.e.),któryopracowałsłynnąHistorięnatural-
nąw37księgach,geografiipoświęciłczteryznich
(III–VI).DokładnieopisałpołudniowewybrzeżeBał-
tykuażpoWisłę(Wistlę).Tensamautorprzekazuje
naminformacjęopierwszejznanejpodróżypozie-
miachdzisiejszejPolski,którąodbyłanonimowy
Rzymianin.WędrowałondoujściaWisływposzuki-
waniubursztynu(Strzelczyk2006:37).OWiśle
wspominatakżeKorneliuszTacyt(koniecIw.ipo-
czątekIIw.n.e.).WdzieleGermania,oprócztytuło-
wejkrainy,wymieniarównieżSarmację,wspomina
teżopaśmiegór,którehistorycyzidentyfikowali
jakoSudetyorazczęśćKarpatzachodnich(Strzel-
czyk2000:287).Całkowiciepominąłnatomiastzna-
nąjużwowymczasieWisłę(Strzelczyk2006:22).
Najwięcejinformacjionaszychziemiachzawdzię-
czamyniewątpliwieKlaudiuszowiPtolemeuszowi
(ok.90–180n.e.)ijegoWstępowidogeografii,który
–wrazzzałącznikamikartograficznymi–nadługie
stuleciastałsięjednymzpodstawowychźródeł
oświecie.Równocześniebyłatopierwszaudoku-
GéographieduMoyenAge,T.5,Bruxelles)
MapaświataMateuszazParyża
(źródło:J.Lelewel,1852–1857,
P
OCZĄTKIWIEDZYGEOGRAFICZNEJOZIEMIACHPOLSKICH
15
