Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ok.1885(zbioryMuzeumUJ)
JanŚniadecki,portret,
mal.AlfredRoemer,
KartatytułowadziełaJanaŚniadeckiego
Jeografia,czyliopisaniematematyczne
ifizyczneZiemi,Wilno1809
zaniesięw1804r.pracyJanaŚniadeckiego(1756–
–1830)Jeografia,czyliopisaniematematyczneifizyczne
Ziemi
17
.Byłtopierwszyoryginalnypodręcznikgeo-
grafiimatematycznejifizycznej.Pojawiłasięwnim
dotądwPolscepomijanaproblematykazwiązana
zoceanologią.Zamiastluźnychopisówskładników
przyrody,którebyłyprzedmiotemobserwacjidotych-
czasowychbadaczy,Śniadeckiwskazałnaichścisłą
zależność,tworzącwtensposóbpodwalinypod
naukowepodstawybadańfizycznogeograficznych.
Wtamtymokresiebyłotonajlepszedziełoztego
zakresuwEuropie,stądbyłowielokrotnietłuma-
czone.ZdaniemJ.Staszewskiego(1967:160–161),
dziełemtymŚniadeckiwyprzedziłswójwiek.„Przed-
stawiłnaukowysystemgeografii,opartynafunda-
mencienaukścisłych–matematyki,astronomii,
fizyki;system,którybyłkonsekwencjąrozwoju
europejskiejnaukiodczasówKopernika”.Walczył
zezjawiskiemkopiowaniawkolejnychpracachgeo-
graficznychwiadomościzksiążekjużpublikowa-
nych.Niestetyjegopoglądynieprzezwszystkich
byłyakceptowane,zwłaszczawpierwszejpołowie
XIXw.Przypomnijmyponadto,żeŚniadeckizałożył
jednązpierwszychwPolscestacjimeteorologicznych
przyObserwatoriumAstronomicznymwKrakowie
(1792)
18
,przeprowadziłdokładnypomiardługości
geograficznejKrakowa,ajakoastronomzasłynął
ponoćodkryciemplanetoidyPallas.
NapoczątkuXIXw.wgronieautorówpublika-
cjigeograficznychpojawiłsięJózefWybicki.Ten
prawnik,pedagog,literatipolityk,współzałożyciel
LegionówPolskich,byłznanyprzedewszystkim
znapisanejw1797r.wewłoskimReggioPieśniLegio-
nówPolskichweWłoszech,czyliMazurkaDąbrowskiego,
któryod1926r.jesthymnemnarodowymPolski.
17
Kolejnewydaniaukazałysięwlatach1809i1818(toostanie
„znaczniepowiększone”).
18
StacjaistniejedochwiliobecnejinależydoInstytutuGeogra-
fiiiGospodarkiPrzestrzennejUJ.
B
AROK
.O
ŚWIECENIE
37
