Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚREDNIOWIECZE
42
skich,niemieckich(kompletnawersjaEilhartad’ObergiczęściowaGodfrydazeStras-
burga)orazskandynawskich(XIII-wiecznastaroislandzkawersjabrataRoberta).
Fragmentytefunkcjonująniezależnieodlegendyarturiańskiej,zktórąpołącząją
XIII-wiecznipowieściopisarze.Dopieroodtegomomentuhistoriakochanków
zKornwaliizaczniefunkcjonowaćjakopowieść.
Zachowanestarofrancuskietekstypochodząz2.poł.XIIw.Sąnimi:fragmenty
wersjiautorstwaBéroula,wersjiautorstwaThomasad’Angleterre,Chèvrefeuille(Wicio-
krzew)–krótkaopowieść(lai)opotajemnymspotkaniukochankównapisanaprzez
MariedeFrance,idwaepizodyFoliedeTristan,przedstawiającepobytTristana,prze-
branegozaszaleńca,nadworzekrólaMarka:jeden,przechowywanywbibliotece
wBernie(FoliedeBerne),drugi–wbiblioteceoksfordzkiej(Folied’Oxford).
WersjaBéroula,nazywanawersjąDgminną”(commune)lubDepicką”,powstała
wśrodowiskuanglo-normandzkim,ok.1170–80r.Jejautormógłbyćżonglerem,naco
wskazujemałodwornystylopowieściisurowycharakterprzedstawionegoświata.
Utwórnapisanyzostałwierszem,ośmiozgłoskowcem.Zachowałosięjedynie4485
wersów,zczegopierwsze3000sąautorstwaBéroula,pozostałezaśdopisanezostały
prawdopodobnieprzezanonimowegokontynuatora.Zachowanefragmentyto,przede
wszystkim,epizodyopowieściprzedstawiającepobytTristanaiIzoldynadworzekró-
laMarka,wlesieMorois,spotkanieMarkazkrólemArturemiscena,wktórejdobie-
gakońcadziałaniemagicznegonapoju.Samamiłośćukazanajestjakozmysłowana-
miętność,prowadzącadodestrukcjiboha-
terówiotaczającegoichświata.Światten
zdajesięjakopełenwalki,zawiściipodpo-
Zewszystkichśredniowiecznychhistoriimiłości,ta
oTristanieiIzoldzie,którzysiępokochali,bowypili
rządkowanysileprzeznaczenia.Szczegól-
„doprawionezielemwino”,jestbezwątpienianaj-
niesugestywnymjawisię,natletegoświa-
sławniejszą.[...]Odbiorcy,którzyodkrylijąwchwili,
ta,epizodlasuMorois,gdzieTristaniIzol-
gdywchodziławśladzawędrownymirycerzamina
daznajdująschronienieprzedgniewem
drogęprzygody,zachwycilisięnią.Dowodemtego
królaMarka.Ukazującmrocznąsiłęna-
sąlicznewersje,odXIIw.ażdorenesansu,we
wszystkichjęzykachZachodu,iimponującaliczba
miętności,Béroulusprawiedliwiapostępo-
dziełsztukiwyobrażającychnajbardziejznanesce-
waniekochankówdziałaniemnapojumiło-
nyopowieści:odszkatułekzkościsłoniowejdofre-
snego,ograniczonymwszakżedotrzech
skówiarrasów,odramlusterdokamiennychrzeźb
lat.Napójten,przeznaczonydlaprzyszłych
wkatedrach.Porównywanieswejmiłościdomiło-
małżonków,wypityzostałprzypadkowo
ściTristanaawansowałodorangitoposu.[...]Ztego
punktuwidzenia,legendaoTristanieiIzoldziema
przezTristanaiIzoldęwczasieichpodró-
sobierównątylkowewspaniałychhistoriachryce-
żyzIrlandiidoKornwalii.Ogarniająceich
rzyOkrągłegoStołu,zktórymizresztąwkońcusię
uczucierodzisięzatemwwynikuoddzia-
połączy.Tristanowskaiarturiańskaliteraturabyły
ływaniamagii,wobecktórejbohaterowie
dlaśredniowiecznejcywilizacjiidealnymitrwałym
pozostająbezradni.
punktemodniesienia.
WersjaThomasa(ok.1172–76),określa-
(M.Stanesco,LireleMoyenAge,Paris1998,
s.158,tłum.K.Dybeł.)
najakoDdworna”(courtoise)lubDliryczna”,
różnisięodwersjiBéroulakoncepcjąboha-
terów,obrazemświataprzedstawionegoi,
przedewszystkim,stylem.Autorbyłnajprawdopodobniejświetniewykształconym
klerkiem,żyjącymnadworzeHenrykaPlantagenetaiEleonoryAkwitańskiej.Zacho-
