Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Literaturaokresuarchaicznego
(IX–VIw.p.n.e.)
33
świątecznych,rocznicwielkichwydarzeń,różnegotypuigrzysk(agonów).Centrum
rozwojulirykichóralnejbyłaSparta,gdziejednostkamusiałasiępodporządkować
surowymzasadomżyciazbiorowego.Tamteżjużoddawnawczasieświątkuczcipo-
ległych,tzw.gymnopediów,występowaływyćwiczonechórychłopcówidziewcząt.
Autorzytekstówskomponowanychdlachórówpieśniznanisątylkoznazwiska.Byli
tom.in.TaleszGortynyiKsenodamaszKytery.Więcejjużmożemypowiedziećoży-
jącymwSparcieAlkmanie,zktóregoutworówzachowałysięfragmenty.Twórczość
Alkmana(2.poł.VIIw.p.n.e.)obejmowałahymny,peany,pieśnitaneczne–hiporche-
my,pieśnimiłosneibiesiadne.Wielebyłotupieśniskomponowanychdlachóru
dziewcząt,tzw.partenia(parthenos–dziewczyna).Poetawpieśniachłączyłelementy
prozaicznezpoetyckimi,zaprawiałswojepieśnidobrodusznymhumorem.Alkmana
uważasięzapierwszegoprawodawcęlirykichóralnej.Występujewjegoutworachcha-
rakterystycznadlagreckiejpoezjichóralnejtrójczłonowakompozycjastroficzna:stro-
fa,antystrofa,epoda.Podwuodpowiadającychsobiestrofachnastępowałaepodaonie-
cozmienionymrytmie.Melodiawstrofieiantystrofiebyłajednakowa,wepodzie
zmieniałasię.Triadyte(strofa,antystrofa,epoda)powtarzałysięregularnie.
PoezjęchóralnąuprawiałtakżeStezychor(Stesichoros;VII–VIw.p.n.e.)zHimery
naSycylii.Napodstawiefragmentówjegoutworówmożnawnioskować,żewpieśni
chóralnejuwzględniałszerzejtematyepic-
kie.Zajmowałygomitytrojańskieidzieje
roduAtrydów(Orestes).Motywemjego
WedługlegendyIbykosmiałzginąćzrąkrozbójni-
ków.Przedśmierciąwezwałprzelatująceżurawiena
długichpieśnibyłom.in.zburzenieTroi,
świadkówzbrodni.Todziękinimzdołanoujawnić
powrótbohaterów,dziejeOrestesa.Miał
sprawcówmordu.Legendastałasięmotywemlite-
teżnapisaćdwiepieśninatematHeleny
rackim,podjętymwnowszychczasach,np.przez
trojańskiej.Wpierwszymutworzeopisał
FryderykaSchillerawballadzieŻurawieIbykosa.
jejucieczkęzParysem,wdrugimpodważył
wersjęmituprzedstawiającąHelenęwne-
gatywnymświetleinapisałtzw.Palinodię–
[...]kiedyjązamkniętą
odwołaniecałejpodważającejjejdobre
Wskrzynirzeżbionejozdobnie
imięopowieści.
Wichrupodmuchy
ZauczniaStezychorauważasięIbykosa
Imorzewzburzone
zRegionwpołudniowejItalii(2.poł.VIw.
Trwogąprzejęły,zalałasięłzami
p.n.e.),któryprzezpewienczasprzebywał
IPerseuszatrzymającwobjęciach
Rzekła:„Osynu,jakążcierpiękarę!
nadworzetyranaSamos,Polikratesa.Poeta
Tyśpiszsobiesłodko
znanyjestprzedewszystkimjakochwalca
Spokojnymsnemdziecka
urodymłodychchłopców.
Wtymsmutnymstatku,co–spiżemokuty–
Doszczyturozwojulirykachóralnado-
Wśródnocybłyskirozsiewa,
szładziękitwórczościnastępnegopokole-
Wygodniewciemnymukładaszsięmroku.
Morskąnietrwożyszsiępianą,
niapoetów.Najstarszyznich,Symonides
Cotużnadtwymiwłosami
zKeos(ok.556–ok.468p.n.e.),miałbyć
Warstwąspiętrzyłasięzbitą,
pierwszympoetą,któryukładałpieśnichó-
Niemartwicięwyciewichury,
ralnenazamówienie.Byłzawodowymliry-
Gdyśliczkoślicznewszatępurpurowąwtulił”.
kiemchóralnym,wędrującymzmiejscana
(Symonides,SkargaDanai,tłum.J.Danielewicz)
miejsceizawynagrodzeniemprzygotowu-
