Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dodemonstracji,którychuczestnicygrozili,żedoprowadzą
doodłączeniaAzerbejdżanuodIranu,jeślikonstytucjaniezostanie
natychmiastratyfikowana.Winnychprowincjonalnychośrodkach
miejskichgłównąsiłąpolitycznąbylimułłowieimodżtahedzi,
którzywystępowalijakoobrońcyprawamuzułmańskiego,atym
samymsprawiedliwychrządów,ikrytykowaliwładzecentralnejako
opresyjne.Napięciaichaossprawiły,żeorganypaństwoweniebyły
wstaniepobieraćpodatków[115].
Wydarzenialat1906–1907wTeheranierozgrywałysięwcieniu
wielkiejgryoIranmiędzyRosjąaWielkąBrytanią.Działania
dyplomatówbrytyjskichwzwiązkuzruchemkonstytucyjnym
umocniływpływyiprestiżWielkiejBrytanii.Wnastępstwie
wypadkóww1906r.iroliwnichswojegoposelstwa,Brytyjczycy
uzyskalitaktycznąprzewagęnadRosją.Petersburgjeszcze
wpaździerniku1906r.popierałnastępcętronu,którybył
przeciwnikiemreformorazkonstytucji.Dyplomacjarosyjska
wychodziłazzałożenia,iżwprzypadkuprzegranejruchu
konstytucyjnegoRosjauzyskamożliwośćsamodzielnego
kontrolowaniacałegoIranuiwyeliminujezgryBrytyjczyków.
Tymczasemwypadkipotoczyłysięinaczej.Ruchzwolenników
zmianokazałsiębardzosilny,aposelstwobrytyjskieznalazłosię
wprzełomowymmomenciewcentrumwydarzeń.Wobec
zaznaczającejsięprzewagiugrupowańoptującychzareformami,
RosjamusiałazmienićfrontipodjąćwspółpracęzWielkąBrytanią
wsprawiezadłużeniaIranu[116].
NowywładcaMohammadAliSzahpowziąłplandokonania
zamachustanuizawieszeniakonstytucji,alewgrudniu1907
zrezygnowałzniegoipodjąłnegocjacjezparlamentem.Kiedy
jednaknieprzyniosłyonespodziewanychrezultatów,zdecydował
sięnarozwiązaniesiłowe.23czerwca1908r.umocnionaBrygada
KozackazamknęłaMadżles,aszachzawiesiłkonstytucję.Doszło
dostarćnaulicachperskichmiastmiędzywojskamirządowymi
azwolennikamikonstytucji.WsamymTeheraniezginęło,według
danychbrytyjskich,około250osób.Niebezznaczeniadlarozwoju
wypadkówbyłynoweuwarunkowaniamiędzynarodowe.Irancoraz
