Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiapodlaskichsmaków
„Innepospólstwogrzybówpogardzonewbraku
Dlaszkodliwościalboniedobregosmaku.
Leczniesąbezużytku:onezwierzapasą
Igniazdemsąowadówigajówokrasą”45.
Znajomośćrodzajówgrzybówiichzastosowaniawkuchni,atakżewmedycynieprzekazywanabyłazpokole-
nianapokolenie,jednakprzezdługiczasopierałasięonabardziejnazabobonachniżrzetelnejwiedzy.Niestetyta
zasadapielęgnowanajestdodniadzisiejszegoczegodowodemmogąbyćwsezoniegrzybowymliczneinformacje
ozatruciachgrzybami.Lepiejniewierzyćtakimradomwujkagrzybiarzajak:grzybtrującyjestgorzki,ślimakiczyowa-
dyniejedzątrucicieli,srebrnałyżeczkatakjakcebulaalboczosnek-mającywludowychwierzeniachmoczwalczania
czarów-czerniejąwkontakciezgrzybemtrującym.Tonajprostszadroganatamtenświatalboconajmniejdomarsko-
ściwątroby.LepiejposłuchaćradAdamaChętnika,któryopisujączwyczajedawnychKurpiinformuje:„Grzybów
podejrzanejwartościniezbierająwcale”46.
Będącprzytemacie,autorpamiętnika47wspominaosmarżlach-smardzach,którerosnącewiosnąsątrujące
atezbieranelatemnie.Najprawdopodobniejchodzinieosmardze,apodobnąpiestrzenicękasztanowatą(niestety
podobieństwojestznikome),któraobecnieuważanajestzatrującą.Alewłaśnietązbieranąlatem,chętniewcza-
sachPRL-ukupowaliodnasNiemcyiFrancuzi.Tenpoglądprzetrwałdodniadzisiejszego,kiedytonaosiedlo-
wychryneczkachpojawiająsięosobnicyoferującypiestrzenicęuparcietwierdząc,żetosmardze.
Wkuchniludzibogatychgrzybystanowiłytakprzysmakjakidodatekdoinnychpotraw.
Aprzyrządzanojerozmaicie:jakodaniegłówne,przystawkęlubniezbędnyaromatyczno-smakowydodatek
wielusosówizup.Itak:dorosołudodawanozazwyczajjedengrzybek,2-3grzybkidogrochówkiikapuśniaku,
dowigilijnegobarszczunatomiastniemniejniżgarść.Grzybybyłyteżniezastąpionymuzupełnieniemwielupie-
czeni,dziczyzny,drobiu,niektórychpotrawrybnych,kapusty,bigosuiwieluinnychstaropolskichpotraw.Często
jedentylkosuszonygrzybratowałmdłązupęlubsos,bowiemnieilośćgrzybówdecydujeokulinarnymsukcesie,
lecztrafnośćwichdozowaniu.Bezprzesadymożnapowiedzieć,żeszlachetnyaromatgrzybów,czasemzaledwie
wyczuwalny,jakzłotanićprzewijałsięprzezsetkipotrawnadającimówniepowtarzalnypolskicharakter.Grzyby
stanowiłyteżciekawąodmianęwkuchnipostnej,awkuchniwigilijnejdodniadzisiejszegosąklasyką.
WXVIIIwiekuwrazzrosnącymiwpływamikuchnifrancuskiejnastołachmagnackichiwykwintnychobia-
dachkrólaStanisławaAugustapojawiasięhumbug-pieczarki.Zczasem,gdynauczonosięniezbyttrudnej
ichhodowli,zadomowiłysięwkuchnipolskiejnadobre.Adlaczegohumbug?Otymwietylkoten,któryjadł
pieczarkępolną.
AlepieczarkawwarunkachPRL-uprzewróciłakuchnięświatowądogórynogami,kiedytowlatach70-tych
XXwiekupojawiłysięprzyczepykempingowezktórychsprzedawanoHotdogi!!!Notakiesocjalistyczne,bowiem
zamiastkiełbaskiwśrodkubyłfarszzpieczarek!!!FałszywyhotdogpodczaszakupówwDomachTowarowychCen-
trumbyłobowiązkowympunktemprogramuwtrakciewizyty
wStolicy.Drugiaktpieczarkowejoperymiałmiejscewlatachsie-
demdziesiątych,kiedytoHortex,otwierałsalezwane-Pieczar-
karnia.Jakwskazywałanazwapodawanotamkilkanaściedańz
pieczarek,awolnegostolikatrzebabyłoszukaćześwieczką.
Grzyby,którebyłyozdobąszlacheckichstołówijedynym
dostępnymwykwintnymsmakiemchłopskiejkuchni,wrazz
nadejściemczasówPRL-ustająsiępodstawąspiżarnianychzapa-
sów.Czegojakczego,aleoctuniebrakowało.Wyjazdnagrzyby
byłnajczęściejcałodniowąeskapadą,ażeowłasnymsamocho-
dziemożnabyłopomarzyćinaPKSraczejniemożnabyłoliczyć,
pozostawałakolej.Walił(sic!)więccałyBiałystoknagrzybydo
Walił,ŻedniczyCzarnegoBloku.Samajazdateżbyłaatrakcjąnie
lada.Ledwoposuwającasięczortopchajkazwagonamipamięta-
jącymizapewneczasyświetnościkoleiWarszawsko-Petersbur-
skiej.Wsezoniegrzybowymściskbyłprzeogromny.Wzwiązku
zpowyższymkonduktorprzepychałsięprzezciżbęzotwartą
kieszeniąmarynarki.Akażdyuczciwypodróżnyzobowiązany
byłwrzucićtam,cołaska.ItakpozostałoPodlasianomdodnia
Kaniobranie
dzisiejszego.Wzrosłanaszazamożność,każdynagrzybkipyrka
45AdamMickiewicz,PanTadeuszczyliostatnizajazdnaLitwie,Warszawa1975
46AdamChętnik,PożywienieKurpiów,NakłademPolskiejAkademiiNauk,Kraków1936
47JulianBorzym,Pamiętnikpodlaskiegoszlachcica,Łomża2009
20
