Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
goklimatu.Środowiskoto,wyjątkowobogate,byłowstaniezapewnić
miejscowymspołecznościommyśliwychizbieraczygęstośćzaludnienia
porównywalnąztą,jakągdzieindziejdawałotylkorolnictwo.Wregionie
byłowięczbytwieluludzi,bybyłtammożliwydotychczasowyscenariusz
neolityzacjidrogąnieskrępowanejmigracji.Bogactwomiejscowegośro-
dowiskabyłoteżprzyczyną,dlaktórejtubylcydługoniekwapilisięporzu-
caćdawnego,łatwegotrybużycianarzeczpracochłonnegorolnictwa.
Ekspansjarolnictwazjegokolebkiwinnychkierunkachniżzachodni
byłautrudnionawarunkamigeograficznymiiśrodowiskowymi.Wyżyna
ekspansjarolnictwa
ArmeńskaiKaukazstanowiłytrudnądoprzebyciazaporękupółnocy,
nawschód
stądrolnictwodotarłonapółnocnestokiKaukazuzestepupontyjskiego,
obszedłszycałeMorzeCzarne.WnętrzaPółwyspuArabskiegoiAfryki,
mimoznacznielepszychwarunkówniżdzisiaj,byłyzbytsuche,dlatego
rolnictwozakorzeniłosiętamtylkowwyjątkowouprzywilejowanejśro-
dowiskowodolinieNilu.Jeślichodziokierunekwschodni,brakdanych
zWyżynyIrańskiejuniemożliwiaustaleniechronologiiekspansjirolni-
ctwazpodnóżyikotlinZagrosuwgłąbFarsui–ewentualnie–Beludży-
stanu,atymsamymudzieleniedefinitywnejodpowiedzinapytanie,czy
najstarszatamtejszakulturaneolityczna,którejślady,datowanenaok.
7000r.,znalezionowdolinieKaczhimiędzyGóramiSulejmańskimiaBe-
ludżystanem,byłatworemsamodzielnymczyklonemneolituzŻyznego
Półksiężyca.Podobieństwasąuderzające:tesameudomowionerośliny
izwierzęta,praktycznieidentycznedomyzsuszonejcegły,podobna
lokalizacjanapogórzuiwkotlinachgórskichponadwielkąrówniną
aluwialną.Chronologiateżpasujedotezyallochtonicznej,zważywszy
żemiędzyneolityzacjąśrodkowegoZagrosuapoczątkamirolnictwawe
wschodnimBeludżystanieupłynęłokilkawieków,wystarczającyczas,
bypozwolićrolnikomzewschodniegoramieniaŻyznegoPółksiężyca
pokonaćdystansmiędzyoburegionami.PonieważjednakwBeludżysta-
nieteżwystępowalidzicyprzodkowiepszenicy,jęczmienia,owiec,kóz
ibydła,nawetjeśliidearolnictwaiżyciaosiadłegoprzyszładozlewiska
Indusuzzachodu,neolityzacjaregionumogłarówniedobrzebyćdzie-
łemautochtonów.
Szczególniedoniosłydziejowoetaprozprzestrzenianiasięneolitudo-
konałsięnajbliżej,wewnątrzŻyznegoPółksiężyca.Dopocz.VIItysiącle-
początekneolityzacji
ciarolnictwoomijałorówninęMezopotamii,napółnocyporosłąstepem
Mezopotamii
zwyjątkiemwąskichdolinrzecznych,napołudniuzalewanąrokrocznie
przezEufratiTygrys(niemożna,coprawda,wykluczyćewentualności,
żeprzyczyną,dlaktórejdotądnieznalezionotamwcześniejszychśladów
obecnościczłowieka,jestichprzykrycieprzezszybkonarastającealu-
wium).Tymczasempoczynającodok.6400r.nadśrodkowymEufratem
iTygrysem,atakżemiędzytymostatnimaZagrosem,wstrefie,wktórej
nawetpodczasoptimumklimatycznegorolnictwoopartenaopadachna-
turalnychbyłoniedopomyślenia,rozwijałasiękulturaSamarra(odmia-
kulturaSamarra
43