Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szkodzieakceptacjiprzesłaniaSumeryjskiejListyKrólów:dominacjamilitar-
nakrólówKisznadKrajem–jakwidzieliśmy,pozostałośćpoinwazjiSe-
mitówuschyłkuokresuUruk–sięgałanajdawniejszychczasówobjętych
historycznąpamięciąSumerówitrwałabardzodługo.
WnowymświetlepostawiłokwestiępozycjiKisziogólnieelemen-
tusemickiegowpoczątkacheryhistorycznejodkryciewlatachsiedem-
dziesiątychXXw.wEbli(TellMardikh),mieściezałożonymwpoł.IIIty-
siącleciamiędzyEufratemaOrontem,archiwumok.8tys.tabliczek
archiwumzEbli
zok.2400–2300,kilkarazyliczniejszychniżwszystkietabliczkiwczesno-
dynastyczneznalezionedotądwMezopotamii.Pozwoliłyonestwierdzić,
żewepocetejkulturagłównegomiastapółnocnejSyriibyłabardzobliska
tej,którąodnajdujemywKisz,atakżewMari,mieściezałożonymwdoli-
nieśrodkowegoEufratuniecowcześniejniżEbla.Coszczególnieważne,
ogromnawiększośćtabliczekbyłazapisanawjęzykuzpewnościąsemi-
ckim(toznaczy,żeoboksumeryjskichideogramówzawierałysemickiefo-
nogramy).PojedynczetabliczkizapisanewtensposóbznalezionowMari
iAbuSalabikh;tymrazemnatkniętosięnacałąichwielkąbibliotekę.
Przystosowaniazapisuklinowegodojęzykasemickiegodokonano
zpewnościąniewEbliczyMari,alewktórymśzsemickojęzycznychmiast
DolnejMezopotamii.MariiEblaprzejęłyodnichnietylkopismo,ale
takważnyskładnikżyciapolitycznegoireligijnegojakkalendarz.Skłoniło
toIgnacegoGelbadopostulowaniaistnieniawpoł.IIItysiącleciapierw-
szejsemickojęzycznejwspólnotypolityczno-kulturowej,którąnazwał
„cywilizacjąKisz”,obejmującejpółnocnealuwium,GórnąMezopotamię
„cywilizacjaKisz”?
iczęśćpółnocnejSyrii.Postulattenbudzizastrzeżenia,poczynającod
zawartegownimimpliciteprzeciwstawienia„cywilizacjiKisz”cywiliza-
cjisumeryjskiej.Jużsemickizapispismaklinowego–zachowaniesetek
sumerogramów,nietylkoideogramów,aleicałkowiciezbędnychform
czasownikowych–świadczy,żeśrodowisko,któretegodokonało,było
wpełnidwujęzyczneinaderprzywiązanedosumeryjskiejtradycjipiś-
mienniczej.Zkoleikulturowauniformizacjaobszarówsemickojęzycznych
pozaKrajem,objętychwpływamijegocywilizacji,okazałasięmniejsza,
niżsiępierwotniewydawało.WEbliniewszystkieznakimajątęsamą
wartośćcowDolnejMezopotamii;kolejneodkrycia,dokonanewlatach
dziewięćdziesiątychXXw.wTellBejdarnadChaburem,objawiłyistnienie
współczesnegoEblimiasta,używającegotegosamegojęzykaisystemu
zapisu,aleróżniącegosięonomastykąiposługującegosięinnymkalen-
darzem.Bezpośrednieimpulsykulturowe,któredoprowadziłydoobjęcia
tychobszarówcywilizacjąmezopotamską,wyszłynapewnozKisziin-
nychmiastpółnocnegoaluwiumlubdorzeczaDijali.Natomiastnicnie
wskazuje,bytaekspansjakulturowabyłaskutkiemekspansjipolitycznej
Kisz,aniteżbycywilizacjazaszczepionawokresiewczesnodynastycznym
wGórnejMezopotamiiipółnocnejSyrii(zob.s.88–89)byłaczymśinnym
niżcywilizacjąsumeryjską,którejmediumstanowiłjęzyksemicki.
85