Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
IGRZYSKAIKULTURACIELESNASTAROŻYTNEJEUROPY
obecnymwnazwachcałychregionów:hiszpańskaGalicja,dzisiejszaFrancjanosząca
dawniejnazwęGalii,terenyobjętejęzykamigaelickiminaWyspachBrytyjskich,tereny
polskiejGalicji,tureckaGalacja–tomniejwięcejzasięgtejniezwykleciekawej,wręcz
fascynującejcywilizacji.Wieloetniczneplemionałączyłtensamjęzyk,obyczajireligia,
aleniestrukturapolityczna.
Celtowieniebylijednymnarodem,leczstanowilizbiorowośćróżnychludówiple-
mionozróżnicowanympochodzeniuetnicznym,którełączyławspólnatradycjakulturowa
ijęzykowa.
JednośćCeltówstarożytnychbyłaraczejjednościąkulturyniżrasy.Teludy,którebyłyzna-
neGrekomiRzymianomjakoCeltowie,bezwątpieniawywodziłysięzróżnychetnicznych
korzeni,alewocenieobserwatorówzzewnątrzmiaływystarczającowielewspólnychcech
wjęzykuinazewnictwie,instytucjachspołecznychipolitycznych,czyteżwogólnymsposobie
życia,byokreślaćjejakodostrzegalnieodrębnynaród
2
.
ChoćCeltowietworzylipotężneimperiumkulturowe,niepodlegalijednemu,silnemu
ośrodkowiwładzy,cowykorzystaliRzymianie,podbijającwiększośćnarodówceltyckich.
DodzisiajpozostałyichnieliczneułomkinaterenieWyspBrytyjskichiwefrancuskiej
Bretanii.
KulturaceltyckarozkwitaławEuropieconajmniejodVIIIw.p.n.e.ażdoIw.n.e.
Tomałoznanyfragmenthistoriieuropejskiejstarożytności,awjejobrębietakżeisportu,
ignorowanylubtraktowanyzdawkowowhistoriikulturyfizycznej.Nielicznihistorycypo-
święcająmuzaledwiekrótkiewzmiankilubparagrafy.Należydonichpionierwychowania
fizycznegowPolsce,EugeniuszPiasecki,którypisał:„Celtowiebyligrupąplemionbitnych
izamiłowanychwćwiczeniachciała.Narodyanglosaskiezawdzięczająwielezeswejsu-
premacjisportowejprzymieszcekrwiceltyckiej.WIrlandiizaśdochowałysięnajdłużejze
wszystkichkrajówcywilizowanychigrzyskanarodowe,bardzopodobnedostarogreckich,
ustanowionerównieżnapamiątkędawnychbohaterówzczasówpogańskich”
3
.
Towkulturzeceltyckiejrozpoczynasięnadobrehistoriaeuropejskiejetykisportu,
choćsamosłowoetykapochodzizGrecji.WśródCeltówjednakpojawiłysiępojęcia
tożsamezgreckąetyką,np.cothromnaFeinne(honorfeniański),aprzedewszystkimfir
fer(ang.fairplay),określającepostępowanieczysteiszlachetne(zob.dalej).
Przyczynąpomijaniawpodręcznikachhistoriisportuiwychowaniafizycznegodo-
świadczeniaCeltówwzakresieigrzyskietykiwspółzawodnictwajestgłównieto,żenie
pozostawilioniposobiewiększejspuściznypiśmiennej.Znali,coprawda,prymitywne
pismo,ogham,alenienadawałosięonodospisywaniadłuższychtekstów,conajwyżej
krótkichinskrypcjirzeźbionychwgłazachinazwierzęcychrogachikościach,czasemna
broni.Istniejądowody,żeichmędrcy,azarazemkapłani–druidzi–uważalipismoza
niebezpiecznedlanaturyludzkiej,gdyżmiałouwalniaćczłowiekaodkoniecznościpamię-
tania,cowkonsekwencjimogłosięprzyczynićdoograniczeniakreatywnegomyślenia.
PisałotympodbijającyGalięJuliuszCezar:
2P
.MacCana,CelticMythology,London–NewYork–Sydney–Toronto1975,s.11.
3E.Piasecki,Dziejewychowaniafizycznegozlicznemiilustracjami,Lwów–Warszawa–Kraków(1925)
1929,s.64–65.
