Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Celtowie–zapomnianeigrzyskaietykawalki
59
Igrzyskatailteańskierozgrywanoażdo1169r.n.e.Zarzuconezostaływskutek
podbojuanglo-normańskiego,apotemkolejnychfazwojenzAnglią.Irlandiapodbijana
istopniowotracącaniepodległośćzasprawąnajpierwwikingów,apotemswychzaborczych
sąsiadówzAnglii,niemiałamożliwościkontynuowaniatakwielkiejimprezynarodowej.
PoteminnedramatyczneokresywhistoriiIrlandii,jakbrutalnenajazdyHenrykaIIwXII,
OliveraCromwellawXVIIw.,czywreszciewywołanyprzezAnglikówsztucznyWielki
Głód,mającyzniszczyćaspiracjewolnościoweIrlandczykówwXIXw.,zpewnościąnie
sprzyjałykontynuacjiwielkichigrzysk.Mimotoźródłaodnotowujątuniemalnieprzerwanie
organizacjęzawodówwmniejszejskali.IchszybkirozwójnastąpiłzwłaszczawXVIIIw.,
gdyorganizowanojeaż18razywtakichmiejscowościachihrabstwach,jakWexford,
Meath,Kilkenny,Cork,Sligo,Louth,Limerick,AntrimczyGalloway
16
.
Aleniemamyjużdoczynieniazzawodamizdawnym,bogatymprogramemigrzysk
staroceltyckich.Nielubianeprzezangielskichokupantów,byłyczęstoprzenoszonezmiej-
scanamiejsce,byuniknąćewentualnychprzeszkódlubzakazówzestronyangielskich
lordów-gubernatorów.Dominowaływnichgrypiłkarskie,szczególniehurling.Dopieropo
uzyskaniuautonomii,popowstaniuwielkanocnymw1917r.,powróconodoideiAonach
Tailtiu.Pierwszetaknazwanepodługiejprzerwieigrzyskazorganizowanow1924r.,po-
wtarzającjewlatach1928i1932.Wwersjidlamłodzieżyponownieprzywróconoje,tym
razemnatrwałe,w1963r.Rozgrywanesąwmiejscuigrzyskstarożytnych,gdziewybudo-
wanonowoczesnykomplekssportowyPáircanChrocaigh(ang.CrokePark)wDublinie.
Nieoznaczato,żedługieprzerwywrozgrywaniuigrzyskdoprowadziłydozani-
kustarychsportówirlandzkich,którefaktycznierozgrywanood1884r.podauspicjami
powstałejwówczasogólnonarodowejorganizacjisportowejGaelickiegoStowarzyszenia
Atletycznego/Sportowego(irl.CummanLúthchleasGael,ang.GaelicAthleticAssocia-
tion–GAA).
Odleglejszymniecoechemigrzyskirlandzkichbyłyisąnadaligrzyskaszkockie,roz-
grywanedodzisiajpodnazwąHighlandGamesandGatherings.Przyniesionezostałydo
północnejBrytaniiprzezirlandzkichprzybyszów,znanychzestarychdokumentówwjęzyku
łacińskimjakoScotti,codałopoczątekdzisiejszejnazwieSzkotów.Wchłonęlimiejscową
cywilizacjęPiktów,apookresiekonfliktówobiegrupyetnicznezostałypołączonepod
berłemszkockiegoMieszkaI,czyliKennethaIMacAlpina.
Średniowiecznepoczątkiszkockiejodmianyigrzyskceltyckichtonąwpomroce
dziejów.Pierwszapotwierdzonahistoryczniewiadomośćpochodziz1080r.,gdywielkie
igrzyskazorganizowałkrólSzkocjiMalcolmIII(panował1058–93)wdolinieustópzam-
kuBraemar.Byłytuorganizowanewielokrotnie,ażdo1380r.,kiedytozaraza,czarna
śmierć,doprowadziładoznacznegowyludnieniategoterenu.Podobniejakwprzypadku
Irlandii,ustawicznewojnyzAnglikami,awkońcuwchłonięcieSzkocjiprzezZjednoczone
Królestwo(AktUnii,1701)niesprzyjałyrozwojowitegotypuimprez.Rozgrywanebyły
namałąskalę.Jestrzeczącharakterystyczną,żepróbęprzywróceniatejceltyckiejimprezy
wSzkocjiponowionow1746r.,gdyusiłowanoprzywrócićnatronszkockiegopretendenta
dobrytyjskiegotronuksięciaKarolaEdwardaStuarta,bardziejznanegopodprzydom-
kiemBonniePrinceCharles.W2poł.XVIIIw.AnglicysurowoprześladowaliSzkotów
16M.deBurca,TheGAA.AHistory,Dublin1980,s.3.
