Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.SPECYFIKAKULTURYŚREDNIOWIECZAITRUDNE
POCZĄTKITEATRU
17
łemdzikichzwierząt,wyścigirydwanów,przedstawieniaoobscenicznym
charakterze,wktórychwystępowałykobiety,wgreckimteatrzenieobec-
ne.Doprowadziłotodowyraźnegoobniżeniastatusuteatrujakosztuki.
Takiteatrznalazłswychprzeciwnikówjużwautorachrzymskich:ocenia-
ligonegatywnieSenekaczyHoracy,aichkrytykamiałaprzedewszystkim
przesłankimoralne.Niebyłondobrzewidzianyrównieżprzezfilozofów
chrześcijańskich;wypowiadałsięonimzniechęciąTertulian(ok.160–230)
wswymdzieleOwidowiskach(199–200).Myślicielechrześcijańscy,Ojco-
wieKościołaniepiętnowalijednakdramatów–niektórzynawetprzyzna-
walisiędolekturynp.TerencjuszaczyMenandra–leczspektaklenieod-
wołującesiędotekstuliterackiego.Krytykachrześcijańskamiałajednak
podstawydośćzłożone.Problememmoralnymbyłasamaprofesjahistrio-
na-mima,któryjaknierządnicasprzedawałsweciałoorazpogański,bał-
wochwalczycharakterspektakli,związanychwswychpoczątkachzuroczy-
stościamipoświęconymibogom,zwłaszczaWenerze.Spektakleokreślane
byłyjakoDbezużyteczne”,czylinieprzynoszącepożytku,nieproponujące
wartości,niewychowującewidza,jednocześniegroźne,gdyżwzbudzające
ludzkienamiętności.Wciekawysposóboniebezpiecznejmocyspektaklu
mówiłśw.Augustyn(Wyznania,6,8)opisującprzypadekmężczyzny,któ-
rysiłązaciągniętynaprzedstawienie,zasmakowałmocnychwrażeńiwpadł
wnałóg,niemogącsięoprzećpokusiepowrotudoteatru.
UpadekCesarstwawyznaczyłrównieżkresteatrurzymskiego,aona-
stępnychkilkustuleciachniewielemożnapowiedziećzuwaginabrakźró-
deł.Jeślijednakwewczesnymśredniowieczuprzetrwałyjakieśformytea-
tru,toniebyłyonezwiązanezteatremDwysokim”,literackimleczzform-
aminiskimiisłabozinstytucjonalizowanymi.Byćmożewkręgachludowych
działaliwciążmimowie-histrioniwspominaniczasemwdokumentachkoś-
cielnych.Ichkontaktzszerokąpublicznościąmiałmiejsceprzyokazjiświąt
religijnychorazróżnegorodzajuuroczystościpublicznychoświeckimcha-
rakterze,atakżeświątludowych,będącychczęstoreliktemwierzeńpogań-
skich,ściślezwiązanychzrytmemodradzającejsięprzyrody.Świętobyło
zatemnajbardziejtypowąokolicznością,wktórejprzejawiałysięróżnefor-
myteatralnościorazokazjądowzajemnegoprzenikaniasiękulturyludo-
wejiDoficjalnej”,wysokiej,związanejzKościołem.Rozróżnieniutemunie
odpowiadałpodziałodbiorcównaklasyniższeielitywsensiespołecznym.
Ogromnabowiemczęśćpopulacjinależącejdostanówwyższychnieumia-
łaczytaćanipisać,więcwnaturalnysposóbstawałasięadresatemkultu-
rypopularnejowymiarzewizualnym.Przykłademtakiegoprzenikaniasię
elementówkulturychrześcijańskiejzludowymipierwiastkamiDkarnawa-
łowymi”polegającyminaodwróceniuporządkuspołecznego,byłytzw.fe-
stedeifolli,czyliświętaszaleńcówzwaneteżfestedeglistolti,deipazzi,dei
ODPOCZĄTKÓWDOXVWIEKU
