Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
24
żenajlepszymzmożliwych.Potrzecie,termininternationalpoliticaltheorysugeru-
jenietylko,żepaństwasąnosicielamizobowiązań,ależezobowiązaniateodnoszą
siędoinnychpaństw.Tozkoleipodsuwamyśl,żeprzedmiotemteoretyzowania
powinnobyćpytanie:jakpaństwatraktująinnepaństwa?Tymsamym,wsposób
nieuzasadniony,ograniczasięprzedmiotrefleksjipoprzezwykluczeniejednostek
lubinnychniepaństwowychpodmiotówjakoniepodlegającychocenommoral-
nym.Poczwarte,termininternationalpoliticaltheory,zawężającprzedmiotreflek-
sji,pomijaznaczeniepytańdotyczącychtego,jakpowinnydziałaćinstytucjemię-
dzynarodowe,takiejakUniaEuropejska,OrganizacjaNarodówZjednoczonych,
BankŚwiatowyczyMiędzynarodowyFunduszWalutowy
39
.Caneyidentyfikuje
czteryrywalizującepodejściawglobalnejteoriipolitycznej:kosmopolityzm,re-
alizm,tradycjęDspołecznościpaństw”inacjonalizm.Pomijającrealizm,który
dalejbędzieprzedmiotembardziejszczegółowejanalizy,scharakteryzujemytu
krótkotrzypozostałepodejściawyróżnioneprzezCaneyawglobalnejteoriipoli-
tycznej.
Kosmopolityzm,októrymjużmówiliśmy,Caneydefiniuje,wskazującnatrzy
jegoelementyakceptowaneprzezwszystkiestanowiskakosmopolityczne.Po
pierwsze,indywidualizm–przedmiotemzainteresowaniasąjednostkilubosoby,
niezaśrodzina,plemię,wspólnotyetniczne,religijneczykulturowe,narodylub
państwa.Wspólnotymogąbyćprzedmiotemrozważańjedyniepośrednio,poprzez
ichindywidualnychczłonkówlubobywateli.Podrugie,uniwersalizm–statusosta-
tecznejjednostkirozważańprzysługujerównokażdejżyjącejistocieludzkiej.Po
trzecie,powszechność–statustenmazakresglobalny.Osobysązatemostatecznym
przedmiotemrozważań.Zasadyte,wedługCaneya,akceptujątacywspółczesni
teoretycypolityczni,jakBrianBarry,CharlesBeitz,MarthaC.NussbaumiPeter
Singer,traktowanijakozwolennicypodejściaDanalitycznego”.Zwcześniejszych
zwolennikówkosmopolityzmuCaneyprzywołuje:Diogenesa,Cycerona,Woltera,
Jeremy’egoBenthamaiImmanuelaKanta,azkręgucywilizacjichińskiejMoTsu,
obrońcękonsekwencjalistycznejmoralności
40
.
39
Ibid.
40
Caneypodkreśla,żekosmopolitycy,akceptującwymienionetuzasady,różniąsięwistotnysposóbwkwe-
stiiteoriimoralnej.Niektórzyakceptująpodejścieutylitarne,wierząc,żemoralnośćpolitycznapowinnawy-
magaćdążeniadorealizacjipotrzebwszystkichludzi(Singer).Inni,odrzucającutylitarnynurtkosmopoli-
tyzmu,opowiadająsięzateoriąkosmopolityczną,któraopierasięraczejnaprawach,niżmacharakter
konsekwencjalistyczny.Podejścietowzywadoochronyprawwszystkichludzi.Kolejnąistotnącechąko-
smopolityzmujestrozróżnienieautorstwaBeitzamiędzyjegoDinstytucjonalną”aDmoralną”koncepcją.
Trzyzasady(indywidualizm,uniwersalizmipowszechność)konstytuująmoralnykosmopolityzm.Instytu-
cjonalnykosmopolityzmopowiadasięzaistnieniemglobalnychinstytucjipolitycznych.Wartorównież
wskazaćnarelacjemiędzykosmopolityzmemaliberalizmem.Aczkolwiekwielukosmopolitówbroniper-
spektywyliberalnej(Barry,Beitz,O’Neill,Pogge),niektórzyjąodrzucają.Licznikosmopolityczniutylita-
ryścibroniącliberalizmuuważają,żerealizacjazasadymaksymalizacjicałkowitejutylitarnościnapoziomie
globalnymwymagaćmożeograniczeniawolności.Wartorównieżdodać,żekosmopolityzmodrzucająnie-
którzyliberałowie.Przykłademjest,omówioneszczegółowowrozdz.13,stanowiskoRawlsa,żeliberalneza-
sadypowinnybyćstosowanedocałegoświata(ibid.,s.5–6).
