Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Historia
przekazu,służącychdoupamiętnianiapostacihistorycznych(np.żywot,bio-
grafia,pamiętnik,statua,pomnik,kolumna,obelisk,medalion,relief,łuk,
mauzoleum,nagrobek).
Doczasówoświeceniagłównąrolęodgrywaływhistoriografiiwydarzeniahi-
storiipolitycznej,aichstałymibohateramibyłyjednostkiwybitne,ukształtowane
wedługdominującegowklasycznejhistoriografiistarożytnegowzorustworzonego
przezPlutarcha.Wzórtenoferowałprzykładyheroizmuunieruchomionegownie-
doścignionejdoskonałościantykuiodczuwanybyłnapoczątkuXIXw.jakoabs-
trakcyjny.Kanonpolskichbohaterówhistorycznychokresuoświeceniazwiązany
byłściślezkierunkieminterpretacjinarodowejhistoriidokonanejprzezAdama
Naruszewiczaijegokontynuatorów.Kanon,zawierającywybitnychkrólówido-
wódców,upowszechniłsięwwersjipopularnejprzeznaczonejdlaszerszychkrę-
gówspołecznychdziękiŚpiewomhistorycznymNiemcewicza.Dopierowdobiero-
mantyzmuuległstopniowejreinterpretacjiirozszerzeniu.Zmianawpojmowaniu
dziejównastąpiłanapoczątkuXIXw.podwpływemwydarzeńWielkiejRewolucji
FrancuskiejiepokiNapoleona,odczuwanychprzezówczesnychludzijakoprzeło-
mowe.Wówczastonaszersząskalępojawiłysięwświadomościzbiorowejpostaci
historycznenowegotypu,bohaterowieswoichczasów,przełamującywzorzeckla-
syczny,comiałobezpośrednizwiązekzdokonującymsięnagruncieeuropejskiej
kulturyokresuromantyzmuprocesemdemokratyzacjihistorii.Jednymzjegoprze-
jawówbyłazmianawpojmowaniudziejowejrolijednostekigrupspołecznychoraz
przemianawsposobieichukazywaniajakobohaterówhistorii.Demokratyzacja
oznaczałazjednejstronyrozszerzeniekręgówspołecznych,zktórychwywodziły
siępostacihistoryczne,azdrugiejuzyskaniepodmiotowościistopniowejemancy-
pacjiprzezgrupydotądanonimowe,wtymrównieżprzezpostacikobiece.Zmiana
taniebyłabymożliwabezudziałufilozofiiiliteratury,dziękiktórymwydarzenia
ipostacihistoryczneuzyskałynowywymiarisensznaczeniowy.Byłotosilnym
impulsemzmiannagrunciehistoriografii.Historycydobyromantyzmuzaczęli
stopniowowprowadzaćdonarracjinowegrupypostacihistorycznychinowych
bohaterów,awodniesieniudojużuznanychdokonywalireinterpretacjiichroli
iznaczeniawdziejach.
JednązcechspecyficznychhistoriografiiXIXw.,mającąswojeźródłowfi-
lozofii,byłopojmowaniejednostekorazgrupspołecznychjakoucieleśnienia
ideibądźjakonośnikatreściwielkiejhistorii.Stądtakbardzowidocznewów-
czesnejnarracjihistorycznejdążeniedoupostaciowieniaprzeszłości,czylido
ulokowaniaideiwosobachizdarzeniach.Byłotokonsekwencjąprzyjęciaper-
spektywyantropomorfizującejiuznaniaczłowiekazasprawcęzdarzeń.Zja-
wiskoupostaciowieniaprzeszłościdokonałosiępoczątkowonapoluwielkiej
literaturyromantycznej,utożsamianejzpowieściąrealistycznąidramatem,
anastępnieprzeszłodohistoriografii,bywdrugiejpołowieXIXw.staćsiędo-
menąsztukpięknych,zwłaszczamalarstwahistorycznego.Współczesnakrytyka
