Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Programyrozwojuprzemysłupaństwowego
17
dził,żepopierwszymimpulsierozwojugospodarczegokoniecznybędzie
okreswzględniedługiejingerencji,którawyprowadzigospodarkęnatory
długofalowegowzrostu.PolitykęgospodarcząS.Staszica,równiesilniejak
jegowyobrażenianatematroligórnictwaihutnictwa,kształtowałajegowie-
dzanaukowa,szczególniegeologiczna.Rozpoznaniageologicznedawały
muwszelkiepodstawydoprzekonania,żeziemiepolskie,awszczególności
rejonGórŚwiętokrzyskich,obfitująwkruszce,takiejakmiedź,ołówisrebro
orazżelazo.
LogicznymskutkiempoglądówS.Staszicabyłprogrambudowywielkich
zakładówprzemysłowychzlokalizowanychwcentrumbogactwkruszcowych
–BiałogoniekołoKielc.PodnazwąHutaAleksandrazbudowanotamwkrót-
kimczasie15piecówhutniczychdowytopumiedziiołowiu,odciąganiasre-
braiprodukcjimosiądzu.Efektybyłyjednakskromniejszeodzamierzeń.
Wlatach1818–1826produkowanoturoczniejednakzaledwie200–800cet-
narów(8–32ton)miedziido800cetnarówołowiu,awcałymokresie747
cetnarówsrebra.Byłotowynikiemniedostatkurudkruszcowych,czyraczej
konsekwencjąprzeszacowaniazłóżitrudnościeksploatacyjnych.Wkon-
sekwencjimożliwościprodukcyjnekombinatubyłyniewykorzystywane.Po
1827r.podkierunkiemspecjalistówbrytyjskichhutazostałaprzebudowana
nazakładmechanicznyprodukującymaszynyiurządzeniadlaunowocze-
śnianychfabrykwKrólestwiePolskim.
RealizacjakolejnegoprogramuinwestycyjnegoS.Staszicamiałaniwe-
lowaćskutkipewnejjednostronnościkoncepcjihutnictwakruszcowego.Po-
legałonnarozbudowiehutnictważelaza,szczególniewrejonieGórŚwię-
tokrzyskich.SamS.Staszicplanswójnazywał„ciągłymzakłademfabryk
żelaznychnarzeceKamiennej”.Rzekiwtymrejonie,agłównieKamienna,
miałybyćźródłemenergii,jakidrogamitransportu.Możliwośćrealizacjitej
koncepcjistwarzałoposiadanieprzezpaństwoznacznychkompleksówdóbr
ilasów,wktórychobrębieznajdowałysięrównieżizakładyprzemysłuże-
laznego.Wielezakładówbudowanoodpodstaw(wielkiepiece,fryszerki,
walcownie),wielemodernizowanoiprzebudowywano.W1823r.działało37
rządowychkopalńrudyżelaza,9pieców,32fryszerkii116kuźnic.Projekt
przewidywałbudowęnowychdróglądowychiwodnychorazregulacjęrzeki
Kamiennej2.RezultatydziałańS.Staszicabyłyróżnieocenianeprzezwspół-
czesnychipotomnych,alewydajesię,żejegonajwiększązasługąbyłosfor-
2
J.Szczepański,ModernizacjagórnictwaihutnictwawKrólestwiePolskimwIpołowieXIXw.
Rolaspecjalistówniemieckichibrytyjskich,Kielce1997,s.75.
