Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
RyszardGryz
wnim,botowynikanietylkoznaszegopołożeniageograficznego,leczpoprostu
znaturalnegokierunkurozwojuhistorii.NiemożnabyćnogaminaWschodzie,agło-
wąnaZachodzie:mimonaszejkulturyłacińskiejnależymydoWschodu.Rozumiałtę
niepopularnązresztąwPolscezasadę[Roman]Dmowski,gdyprzedpierwsząwojną
światowąniewahałsięgłosićtezyokoniecznościzjednoczeniaPolski„podberłem
carów”.ZwłasnejinieprzymuszonejwolideklarujęPanu,żesojuszPolskizeZwiąz-
kiemRadzieckim,pomimowszelkichnaszychoczywistych,atragicznychurazów
natympunkcie,uważamzagłównyaksjomatpolskiejracjistanu;chybaszaleniec
głosiłbycoinnego.JesteśmynaWschodzie–tofaktbezspornyiobiektywny.Jeśli
jednakstosunkimiędzyWschodemaZachodemniemająprzybieraćpostaciwojny
„zimnej”ani„ciepłej”,jeślimawzrastaćwspółpracaizrozumienie,toPolskapopaź-
dziernikowamożewtymodgrywaćolbrzymią,bardzodlaobustronpozytywnąrolę.
OtóżtraktowanietejPolskijakowrogajestwielkimbłędemZachodu–zresztąnie
pierwszymizapewnenieostatnim[ł]11.
PokilkulatachjałowejaktywnościwSejmiePRLKisielewskipodtrzymałswe„neo-
pozytywistyczne”nastawienie,choćpozamknięciutygodnika„PoProstu”irozpętaniu
przezPZPRantyinteligenckiejiantykościelnejnagonkiniemiałjużzłudzeńcodoskutków
„eksperymentupolskiego”.Gomułkazmarnowałpoparcie,któregoopróczKisielewskie-
goudzieliłomuśrodowisko„TP”orazKościółnaczelezprymasemWyszyńskim.Po
podróżydoFrancjiiNiemiecw1962roku,kiedyKisielewskizacząłagitowaćzadialogiem
zNiemcami,zostałnadziewięćlatpozbawionypaszportu.Zanimpostanowiłkrytycznie
opisaćkomunizm12,spróbowałpochlebstwwreportażachnatematZSRR.Nictymnie
osiągnął,anadodatekMójtestament,któryopublikowałwparyskiej„Kulturze”,sprowa-
dziłnaniegofalękrytykizestronyemigracji.KonstantyJeleńskiwziąłnawetwobronę
„Kulturę”iJerzegoGiedroycia13.
DojrzaławówczaskwestiainwigilacjiStefanaKisielewskiegoprzezaparattajnejpolicji
politycznejPRL.SłużbaBezpieczeństwainteresowałasiędziałalnościąpisarzazwłasz-
11
WywiadStefanaKisielewskiegodla„Kultury”,„Kultura”1957,nr6,s.27-33.PoglądStefanaKisie-
lewskiegobyłtożsamyzlansowanymprzezśrodowisko„TP”.EmigracjapolskanaZachodzieob-
serwowałatostanowiskoikrytyczniejeoceniała.WraporcieStefanaMękarskiegozmarca1957
rokucytowanodosłownietokontrowersyjnieprzyjmowanestanowisko:„Kierownictwopolityczne
partii[PZPR]chroninasprzedniebezpiecznymipowikłaniaminaturymiędzynarodowejiwtym
sensiestajesiękoniecznymelementemwsuwerennościpaństwa.Mówimybezniedomówień,su-
werennośćmożliwajesttylkowwarunkachrządówpartii.PrzykładWęgierjestnaderpouczający”;
AIPMS,AmbasadaRPprzyStolicyApostolskiej,sygn.A.44.49/31,Raportdr.S.Mękarskiego[Eg-
zekutywaZjednoczeniaNarodowegoDziałSprawZagranicznych],Londyn,8marca1957r.,k.183.
12
T.Klon(właśc.S.Kisielewski),Miałemtylkojednożycie,Kraków1958;tenże,Kobietyitelefon,
Warszawa1960;T.Staliński(właśc.S.Kisielewski),Widzianezgóry,Paryż1967.
13
M.Urbanek,Kisielewscy,s.184.
