Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słowowstępne
13
–pisałSchulzdoGombrowicza.Możnawątpić,czytadiagnoza(odno-
szącasiędoautora,któryradykalniekontestowałtradycjękulturową!)
byłasłuszna,czyraczejwynikałazwłasnychprojekcjiautoraSklepów
cynamonowych.Możnatakżedowodzić,żemimosłusznościtezyoanty-
humanistycznejkoncepcjiświatazawartejwutworachSchulzasą
wnichcechynawiązującedotradycjihumanistycznej:odwagaiin-
tuicjawposzukiwaniuprawdyoczłowieku,zakorzenionejwgłębi-
nowychwarstwachegzystencji,konfrontacjewartościześmiercią,
atakżekompleksodiprofanumvulgus,charakterystycznydlaelithuma-
nistycznych.Niezależniewszakżeodkonkluzjibadawczychnieulega
wątpliwości,żeobajpisarzeposługiwalisięsłowemfihumanizm”nader
swobodnieiarbitralnie,cojestdowodemzacieraniasięczywręczde-
strukcjiustanowionegowdobierenesansuparadygmatu,któryprzez
pięćbezmałastulecimiałstatusideifundującej.
WidocznewXXwiekutrudnościzdefiniowaniahumanizmupo-
tęgująsięwewspółczesnejnamkulturze,rodzącejproblemybiotech-
nologiiisocjologii(naprzykładrelacyjność,kreowanieról),aprzede
wszystkimatakującejhumanistycznąkoncepcjępodmiotu,traktowa-
negoterazjakokonglomeratczynnikówśrodowiskowych.Problemów
tychnierozwiązuje(raczejpogłębia)mnożenieterminów(transhuma-
nizm,posthumanizm,ekohumanizm,etnohumanizmiwieleinnych),
apotęgujeniekontrolowanywzrostobcychsobieinterpretacjiicałko-
wiciedowolnewykorzystywanieszylduhumanistycznegoprzezrozma-
iteideologie.
Równoczesnośćkryzysupojęciahumanizmuicorazszerszejego
zastosowanienaróżnorodnychobszarachkulturymaznamionapa-
radoksu.Trudnorokować,czytaaporia(jednazwieluwXXIwieku)
zostanieprzezwyciężona.Możnasądzić,żejejźródłemjesttotalnare-
latywizacjawartości,wyznaczającychprzezepokiprzedmodernistycz-
netreśćizakrespojęciahumanizmu.Cosięzaśtyczyprocedurnau-
kowych,kulturoznawczychiliteraturoznawczych,topowinnyone–
naszymzdaniem–zachowywaćperspektywędiachroniczną,byśle-
dzićwątkiideoweiaksjologicznehumanizmuwczesnonowożytnego,
podlegającestałejreinterpretacjiwkulturzenowożytnejiwspółczes-
