Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pracy.CharakterystycznajestprzywołanaprzezPiotraPytlakowskiego
wypowiedźmazurskiegopisarzaidziałaczaKarolaMałłkaz1968r.,
że„my[Mazurzy]jesteśmytakimiŻydamitejczęściPolski”.Nic
dziwnego,żegdypo1956r.otworzyłysięmożliwościwyjazdu,
opuszczaliswojąmałąojczyznę.Scenawyjazdumazurskich
autochtonówzRóżyWojciechaSmarzowskiegojestrównie
dojmująca,coprawdziwa.
Wtych,którzypozostalidodziś,nierazgłębokotkwibolesnazadra.
Przykłademjestjedenzmoichśląskichprzyjaciół,zmodelowąwręcz
dlatejksiążkibiografią.Urodziłsięwpołowielat30.XXwieku
naniemieckimGórnymŚląsku,wgórniczejśląskiejrodzinie.Rodzice
mówiligwarąśląską,najczęściejgdychcielicośukryćprzedsynami.
Kiedynapoczątku1945r.wjegomieścienastałaPolska,zaznał
potroszewszystkiego,oczymmówiliPiotrowiPytlakowskiemu
bohaterowietejksiążki:nowej,nieznanejkulturyijęzyka,
przymusowejpolonizacji,zimnaigłodu.Ojciecwróciłzniewoli
dopierow1947r.(iwtedydowiedzielisię,żewogóleżyje),rodzina
przetrwałazaśpierwszemiesiącepodpolskąwładządziękizaradności
matkiiryzykownym,przeprowadzanymdosłownieznarażeniemżycia
wyprawomdziesięciolatkadosąsiednichwiosek,gdziezpiwnic
wygrzebywałresztkizapasów.Potembyłniełatwyprocesakulturacji,
wrastania,naukipolskiegoinowegoświata,zeświadomościąbycia
człowiekiemdrugiejkategorii.Odczułtozwłaszczawliceumina
studiach,gdziebyłjednymzniewieluŚlązakówwśródprzybyszy
zKresówczyPolskicentralnejijakwspomina,„musiałembyćzawsze
kilkakrotnielepszyodinnych”.Dziękitemu,choćusilnieutrudniano
mukarieręnaukową,zostałprofesorem.Mówirówniedobrze
popolsku,śląsku,niemiecku,rosyjsku,francuskuiangielsku,tak
żePolacy,Ślązacy,Niemcy,RosjanieiFrancuzibiorągozaswojego.
OnsamczujesięodpierwszegodługiegopobytunadSekwaną
wkońculat60.–Europejczykiem.Alepowojennatraumawciąż
przytłaczagowtakimstopniu,żeniezdecydowałsięnarozmowę
zarównozPiotremPytlakowskim,jakizinnymidziennikarzami
ihistorykami.Taksiążkapozwalazrozumiećdlaczego.
prof.JerzyKochanowski
InstytutHistorycznyUniwersytetuWarszawskiego
