Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Istota,rodzajeisposobyrozliczeńinstrumentówpochodnych
celemjestmożliwośćrealizacjinabieżącozyskówistratorazprzygotowaniesięna
wypadekniewypłacalnościjednejzestron.Funkcjętęspełniajądepozytyzabezpie-
czające,októrychbędziemowadalej.
Tradycyjnieprzyjmujesię,żeryzykokredytowejestmniejszewprzypadkuin-
strumentówgiełdowychniżpozagiełdowych(OTC).Wostatnichlatachjednaktakże
transakcjeOTCsąrozliczanezwykorzystaniempartnerówcentralnych(centralco-
unterparties,CCP).Powodemjest-zjednejstrony-chęćograniczeniaryzykakredy-
towego,zdrugiejzaśnaciskiorganównadzorczych,którewtensposóbpróbująograni-
czyćprawdopodobieństwowystąpieniaryzykasystemowego,zwłaszczapodoświad-
czeniachzostatnimkryzysemfinansowym.Ryzykotopojawiasięwtedy,gdyjeden
zuczestnikówrynkuniejestwstaniewywiązaćsięzeswoichzobowiązań,atozkolei
utrudnialubuniemożliwiawywiązaniesięzeswoichzobowiązańprzezinnychuczest-
nikówrynku.Wefekciemożedojśćdogroźnychzakłóceńwfunkcjonowaniusystemu
finansowego,zwłaszczagdystronamitransakcjisąbanki.Takistanpowoduje,żerośnie
znaczenieCCP.Sątopodmioty,któreniejakorozdzielająstronytransakcjifinanso-
wej,stającsiękupującymdlawszystkichsprzedającychisprzedawcądlawszyst-
kichkupującychnadanymrynku[Cecchetti,Gyntelberg,Hollanders2009,s.57].
Zamiaremautorówjestpokazanie,jakCCPwpływanaograniczenieryzykazarówno
pojedynczychtransakcjinarynkuderywatów,jakicałegosystemufinansowego.
KiedypowstałrynekOTCtransakcjipochodnych,napoczątkulat80.ubiegłego
wieku,rozliczenieirozrachunek(clearingandsettlement)odbywałysięnazasadach
bilateralnych,tzn.międzydwiemastronami,którezawarłytransakcję.
Przezpojęcierozliczenia(clearing)będziemyrozumiećprocestransmisji,
uzgodnienia,awpewnychprzypadkachtakżepotwierdzeniazleceńzanimnastąpi
rozrachunek.Częstotowarzyszytemuustalaniepozycjinettostron,dziękiczemu
późniejszyrozrachunekwymagamniejszychprzepływówpapierówwartościowych
iśrodkówfinansowych.Wwynikuclearinguustalanesązatemostatecznepozycje
dorozrachunkukażdejzzaangażowanychstron.
Rozrachunek(settlement)oznaczawypełnieniewzajemnychzobowiązaństron
transakcji,cojestdokonywaneprzeztransferśrodkówfinansowychi/lubpapierów
wartościowych.Naprzykład,wwynikurozrachunkupodmiotkupującypapierywar-
tościoweposiadajejużnaswoimrachunkuinwestycyjnymijednocześniedysponuje
mniejsząkwotąpieniędzy,gdyżtrafiłynakontosprzedawcytychżepapierów.
Doświadczenia,zwłaszczaostatnichlat,spowodowały,żeryzykozwiązane
zrozliczeniemirozrachunkiembyłoodczuwanejakocorazwiększe.Niechodzi
tylkooryzykosystemowe.Wopracowaniachdotyczącycharchitekturyrynkufinan-
sowego[Principlesforfinancial...2012,s.18-20]wskazujesięteżnawspomniane
jużrodzajeryzyka:kredytowe,prawne,płynności,operacyjne,aponadtona:
●
ryzykoprowadzeniadziałalnościgospodarczej,którepoleganamożliwości
wystąpieniatrudnościwfunkcjonowaniudanegopodmiotuzewzględunapo-
jawieniesięstratniezwiązanychzobrotemderywatami,
●
ryzykoinwestycyjne,polegającenabrakudostępudoaktywówprzechowywa-
nychuinnychpodmiotów.
