Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Idealizacjawekonomii.Zmianaperspektywyontologicznejapłodnośćheurystyczna
15
poddałkrytycemodelczłowiekagospodarującego,którystanowiswoistytyp
idealny(Nowak,1977a,s.21),wrozumieniuMaxaWebera(2002,s.6-7),
podmiotudziałającegowwarunkachgospodarkirynkowej.Zhomogenizowane
społeczeństwotakichtypówidealnychtonicinnegojakidealizacjażyciago-
spodarczego.Jejnierealność,usprawiedliwianaelegancjąmodeliformalnych,
rodzisprzeciwumysłówempirycznychizdroworozsądkowych,któredostrzega-
jąprzedewszystkimróżnicemiędzyrelacjamiidealizacyjnymiarzeczywistymi
(faktualnymi).
Wydajesię,żedysonansmiędzyidealizacjąafaktualizacjąjestwystarczają-
cymargumentemnarzeczodrzuceniaidealizacji.Leczczyrzeczywiściemożna
odrzucićidealizację,jeżelistanowionapunktwyjściadoprocesukonkretyzacji,
którymożebyćpłodnyheurystycznie?Walorpłodnościheurystycznejkonkre-
tyzacjiświadczyłbyomożliwościachwyjaśnianianietylkobranychpoduwagę
podczasidealizacjizjawisk,alerównieżodkrywanianowychfaktóworazzależ-
ności.Niniejszyrozdziałjestpróbąsformułowaniakoncepcji,wramachktórej
zmianaperspektywyontologicznejzwiązanejzortodoksyjnąidealizacjąmapro-
wadzićdopłodnychheurystycznieheterodoksji.Celrozdziałutozatempróba
obronyhipotezy,któraformalniegłosi,żeidealizacjajestniezbędnawekonomii
doprowadzeniapłodnychheurystyczniedociekańnapoziomiefaktualnym.
1.Metodaidealizacjiistopniowejkonkretyzacji
Wykazanieznaczeniamodelowanaidealizacyjnegowekonomiiwymagacho-
ciażbyschematycznegowprowadzeniadozagadnieniametodyidealizacji
istopniowejkonkretyzacji.Wynikatowdużejmierzeztego,żechociażide-
alizacjawydajesięwsposóbintuicyjnyzrozumiała,toNowak(1976;1977a;
1977b;1978)wswoichpracachporuszaszeregzagadnieńszczegółowychzza-
kresuproblematykiracjonalnościwnauce(Sady,2013,s.15-19).Silneujęcie
formalne,jakieprzedstawiaNowak(1977b,s.52-54),możnasprowadzićdo
ustaleniaczynnikówistotnychdlabadanegozjawiskainastępnieichhierar-
chizacji,takabyodróżnićczynnikigłówneodczynnikówubocznych.Proces
tenjestrelatywnienieskomplikowanyzpunktuwidzeniasamegosensumetody
idealizacji.Wnajprostszymujęciuprocesidealizacjipoleganazebraniuczyteż
rekonstrukcjiczynnikówistotnychdlabadanejwielkości.Sątozatemteczyn-
niki,któremająznaczenieiwpływnabadanyobiektlubzależność.Należytu
jednakpodkreślić,żeczynnikiistotnetowszystkiete,którenabadanąwielkość
wpływają,choćniekonieczniewdużymstopniu.Dopierohierarchizacjazbioru
czynnikówistotnychbędzieprowadziładoustalenia,któresąmniej,aktórebar-
dziejznaczące.Natymetapiemożnajużmówićowprowadzeniudorozważań
założeńkontrfaktycznych,czylizałożeńidealizacyjnych,którepozwalająna
