Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nychpaństwobozusocjalistycznego.Państwazachodniezaczęto
traktowaćjakoinnysposóborganizacjigospodarczejispołecznej,
konkurencjędlapaństwsocjalistycznych,aniejakomiejscebiedy
iwyzysku.
Dosprawustrojuzaczętopodchodzićwsposóbpragmatyczny,
anawetinstrumentalny.JanuszSławińskipisał,żeintelektualiści
cenilizwiększeniezakresuwolności,chociażdalekobyłodoideału,
którymjestnieograniczonaswobodaposzukiwańiwypowiedzi.
Uczenipodejmowaligręzcenzurą,atakżezpartią.Mówiło
się,żeoddrugiejpołowylatpięćdziesiątychdominowałmarksizm
otwarty,zarównowsocjologii(reprezentantemtegopodejściabył
JulianHochfeldijegouczniowie–ZygmuntBauman,Włodzimierz
WesołowskiiJerzyJ.Wiatr),jakiwfilozofii(LeszekKołakowski,
BronisławBaczkoiHelenaElstein).Marksizmpozostałideolo-
giąrządzącejpartii.ZdaniemBaumana,podejściemarksistowskie
wsocjologiioznaczaspecjalnytypzaangażowania,polegającyna
wiązaniuteoriispołecznejzrewolucyjnymprzeobrażeniemsto-
sunkówspołecznych:
dlaMarksanieistniałdylematnaukiiideologii,orzekaniaorzeczy-
wistościiprogramowanialudzkichdziałań:wiedzaospołeczeństwie
możeosiągnąćszczebelnaukiwtedy,gdyzdecydowanabędzieusunąć
zpraktycznegożyciautrudnienia,któredająznaćosobieogranicze-
niamiludzkiejmyśli;aprogramspołecznybędzieprogramemreal-
nym,nieutopijnymtylkowtedy,gdywychodzićbędzieznieskrępowa-
nejikrytycznejanalizyrzeczywistychtendencjispołecznegorozwoju.
WkoncepcjiMarksaelementypoznanianaukowegoiideologiispo-
łecznejsprzęgająsięwięcnierozerwalnie:naukapełnifunkcjęideolo-
giczną,ideologiakażenaucebyćbezkompromisową10.
Baumanprzewidywałdlasocjologakilkarólspołecznych:
eksperta(diagnostylubplanisty),wychowawcy(humanisty),auto-
ra(lubwspółautora)społecznegoprogramu
Sytuacjazmieniłasiępomarcu1968r.,kiedyoinspiracjęzajść
studenckichoskarżonopracownikównaukowych–marksistów,
którzyuchodzilizarewizjonistówpartyjnych11.Wkońcumarca
10Z.Bauman,Zaryssocjologii.Zagadnieniaipojęcia.Warszawa1962,
PWN,s.94.
11WieluznichnazywanoHsyjonistami”;byłytoosobypochodzeniażydow-
skiego,którymzarzucano,żewwojnieizraelsko-arabskiejpoparliIzrael.Wdużej
17
