Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
wnaukachorazstrukturąnauk.Zadaniemmetanaukijestzwiększeniepoten-
cjału,efektywnościiorganizacjinauki-stanowionaregułyoptymalnegoupra-
wianianauki16.Wdrugimujęciuokreślasiępoznaniewnaukachszczegółowych
stanowiące,jakwcześniejzauważono,odrębnyzbiórpoglądówprzedstawicieli
różnychdziedzinnaukowychnasferępoznaniaorazprocedurimetodgromadze-
niawiedzy.
Ogólnaperspektywa,którąmożnaokreślićmianemepistemologicznej,ma
poziommetanaukowy.Epistemologia,utożsamianateżzteoriąpoznania,jest
traktowanajakojednazgłównychdyscyplinfilozoficznych,którazajmujesię
źródłamiigranicamipoznania,problematykąprawdyiwiedzy17.Jednakjak
zauważyłM.Hetmański,epistemologia,stanowiącarefleksjęnadpoznaniem
iwiedzą,ewoluujewrazzpotrzebamidefiniowaniananoworzeczywistości
iformpoznaniazmieniającychsiępodwpływemczynnikówprzyrodniczo-spo-
łecznych,determinującychewolucjępodmiotówpoznających,zdolnościpoznaw-
czeitd.orazzmianhistoryczno-kulturowych,jakimpodlegawiedza18.Niezbędne
jestciągłestawianiepytańoprzedmiotpoznaniaicharakterwiedzy,audzielenie
nanieodpowiedziskłaniadoodejściaodideałuwiedzypewnejnarzeczwie-
dzyniepewnej,niedoskonałej19.Corazczęściejzetknąćsięmożnazopiniami,
żenaukamaograniczenia,apoznanienigdyniejestcałkowite,takwięczper-
spektywyrozwojunaukiwartoosiągnąćkompromisizezwolićnagromadzenie
wiedzyniepełnej,któratakżemożemiećwartośćpoznawcząiprzyczyniaćsię
dorozwojunauki.
Aspektypoznawczemająodrębnycharakterwposzczególnychnaukach
szczegółowych.Trudnoporównaćspecyfikęprocesupoznaniawnaukachści-
słych,przyrodniczych,społecznychiekonomicznych.Matoniewątpliwiezwią-
zekzzakresemprzedmiotowymdanejnaukiorazmetodamibadawczymi.Róż-
norodnośćformimetodpoznaniapozwalawyodrębnićnaukiformalne,takiejak:
filozofia,logika,matematyka,bazującenapoznaniudedukcyjnym,oraznauki
humanistyczneiprzyrodniczeopierającesięnametodachindukcyjnych20.Także
16Z.Hajduk,Ogólnametodologianauk,WydawnictwoKUL,Lublin2012,s.132-133.
17S.Judycki,Odzisiejszymstanieepistemologii[w:]Epistemologiawspółcześnie,red.
M.Hetmański,Universitas,Kraków2007,s.71-72;J.Woleński,Statusepistemologii:pomiędzy
naturalizmematranscendentalizmem[w:]Epistemologiawspółcześnie,red.M.Hetmański,Uni-
versitas,Kraków2007,s.139-141.
18Zob.:M.Hetmański,Epistemologiajakofilozoficznarefleksjanadpoznaniemiwiedzą[w:]
Epistemologiawspółcześnie…,s.7,32-35,48-49.
19Ibidem,s.40,44-45.
20Por.:J.Apanowicz,Metodologianauk,TNOiKnDomOrganizatora”,Toruń2003,s.16-18;
Zaprezentowanatypologiajestjednązdostępnychwliteraturze.Możnaprzedstawićtutajnieco
innepodejścieK.Ajdukiewicza,którywyróżniłnaukitypowodedukcyjne,doktórychzaliczył
matematykęilogikę,naukiempiryczneopierającesięnadoświadczeniu,aleteżwykorzystujące
dorobeknaukdedukcyjnychoraznaukihumanistyczne.Wnaukachempirycznychautorwskazał