Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zachowałsięjeszczejedenznajstarszychelementarzypolskichzatytu-
łowany
Dladziateknaukaczytaniapismapolskiego
,wydrukowany
w1633rokuwWilnie.
CiekawympodręcznikiemszkolnymjestdziełoJanaAmosaKomeńskiego
pt.
Orbissensualiumpictus
(
Światzmysłowywobrazkach
)wydanenakła-
demKasparaMulleraweWrocławiuwroku1667wjęzykułacińskim.Pod-
ręcznikjestpodzielonyna150ustępów,którezawierajązdanianatemat
wieludziedzinżyciaczłowieka.Abecadłojestbardzociekawieopracowane.
Obokkażdejliteryznajdujesięilustracjazwierzęcia,któregogłosdanalite-
rawyraża.Uczeńnapodstawiegłosuzwierzęcia,znanegomuzresztą,ma
rozpoznaćkształt,nazwęidźwięklitery.Ilustracjizwierzątjesttyle,ileliter
walfabecie,toznaczy24.
AnalizującelementarzezXVIiXVIIwieku,możnastwierdzić,żewszyst-
kieonemiałypewnecechywspólne,tj.:
–byłynajczęściejbezimienne;
–abecadlnikibyłyściślepowiązanezkatechizmem;
–pozapoznaniusięzalfabetem,uczeńwykonywałćwiczeniałączenia
głosek;
–elementarzezwykleniezawierałyilustracji.
W1765rokuwŻaganiunakłademJanaKrzysztofaLauchenazostała
wydanaksiążkaautorstwaks.JanaIgnacegoFelbigerazatytułowana
Nowo-
zebraneobiecadłodosylabizowaniayczytaniadlapotrzebyosobliwieGór-
negoŚląskaszkółpopolskuyponiemieckuwyprawione.
Podręczniktenbył
używanyprzezokoło70lat,choćpóźniejszewydanianiewykazująjakichś
zmianwukładzietreściczymetodynaukiczytania.Zewzględunakształt
literautorpodzieliłjena7rodzajów.Zgodnieztąmetodąuczeniaczytania,
nakażdejlekcjisąpokazywanedwieliterypodobnedosiebiepodwzględem
kształtu.Wdalszejczęścitejksiążkisązawarte2-,3-iwięcejzgłoskowe
sylabyorazkrótkiesłowaizdania.Elementarztenzawierałtakżekatechizm
orazinstrukcjedydaktyczno-wychowawczedlanauczycieli.
Interesującymelementarzemodbiegającymodówczesnychstereotypów
był
Elementarzdlapłcimęskieynowymsposobemyużytecznymułożony
przezks.FP.
AutoremtegoelementarzabyłFranciszekPaprocki,którywy-
dałgow1774rokuwŁowiczu.Elementarztenmiałuprzyjemnićnaukę
czytaniapoprzezpiękneilustracje,aoprócznichzawierałtakżewiadomo-
ścizzakresuzdrowiaihigienyludziizwierzątorazwiadomościnatemat
przyrody.
Wartowspomniećo„Nauceczytaniaipisania”autorstwaOnufregoKop-
czyńskiegozamieszczonejw
Elementarzudlaszkółparafialnychnarodowych
25
